به گزارش رســانـه" اخـبــار معـمـاری " فریدون فراهانی، در مهر ماه 1354متولد شد. وی دانش آموخته کارشناسی ارشد پیوسته معماری از دانشگاه هنر تهران(دانشکده پردیس اصفهان) و پژوهشگر دکتری طراحی شهری در دانشگاه آزاد تبریز است. دکتر فراهانی پیشینه ای بیش از 15 سال تدریس دانشگاهی؛ (در حال حاضر در دانشگاه پارس تهران و هنر اصفهان) دارد.

او نویسنده پنج عنوان کتاب معماری و شهرسازی، مقالات علمی-پژوهشی و بیش از دویست مقاله تخصصی و تحلیلی و داور مسابقات ملی طراحی شهری و معماری و طراحی پروژه­ های شهری، معماری، دکوراسیون و معماری داخلی است.همچینین دکتر فریدون فراهانی از فعالان موسیقی سنتی ایرانی نیز هستند.

گفتگو با دکتر فریدون فراهانی به شرح زیر از نظر خوانندگان می گذرد:

بدون شهرسازی و طراحی شهری، حیات مدنی  و تکامل اجتماعی امکان پذیر نخواهد بود

دکتر فریدون فراهانی در خصوص ضرورت و اهمیت شهرسازی و طراحی شهری گفت: میزان اهمیتی که برای شهرسازی و طراحی شهری قائل هستیم بیش از همه به تعریف و درکی که از مفهوم شهر داریم ارتباط دارد. بدیهی است که اگر شهر را تنها بر مبنای مساحت و وسعت یا کاربری ­ها و دسترسی­ های درون آن تعریف کنیم؛ شهرسازی نیز به مفهومی مکانیکی و خدماتی تنزل خواهد یافت. اما اگر شهر را به درستی و با معنای عمیق و کامل آن بشناسیم و آن را بستر حیات اجتماعی و تجلی مدنیت بدانیم، شهرسازی و طراحی شهری نیز برای تحقق جامعه مدنی ضرورتی اجتناب ­ناپذیر خواهند بود. زیرا کالبد و فضاهای شهر، همواره نقش ظرفی برای معانی و رویدادهای درون آن را ایفا می ­نمایند و طراحی شهری و شهرسازی، از ساختار کلی تا فضاهای شهری را سامان می ­دهند تا ظرفی مناسب برای مدنیت و زندگی اجتماعی در شکل آرمانی و کمال­ یافته آن باشند. کوتاه سخن آنکه بدون شهرسازی و طراحی شهری، حیات مدنی و تکامل اجتماعی امکان­پذیر نخواهد بود.

شهرسازی با حاکمیت سیاسی و ساختار اقتصادی و مدیریتی کشور همراه با مردم جامعه پیوسته است

وی بسترهای مورد نیاز برای شهرسازی ایده ­آل را اینگونه عنوان کرد: شهرسازی از یک­سو با حاکمیت سیاسی و ساختار اقتصادی و مدیریتی کشور ارتباط دارد و از سوی دیگر با مردم جامعه پیوسته است و شهرسازان، در میانه این دو جای گرفته­ اند. شهرسازی ایده­ آل، از تنزل شهر به رسانه سیاسی یا بنگاه اقتصادی جلوگیری می­ کند و مصرف زمین و فضا را جز با رویکردی انسانی و عدالت­محور نمی­خواهد. بسترهای مورد نیاز برای این شهرسازی ایده ­آل عبارتند از:

ارتقاء فرهنگ اجتماعی

 مشارکت مردمی

اقتصاد مبتنی بر تولید و کار ( و نه سرمایه)

ممنوعیت سوداگری با زمین و فضا

پرهیز از سیاست­ زدگی در مدیریت شهری

شهرایرانی از کالایی شدن فضا و مصرف سوداگرانه آن رنج می برد

شهرسازی و طراحی شهری ایران تنها در تئوری حیات دارند. فریدون فراهانی در این خصوص اظهار داشت: می ­دانیم مدیریت شهری در ایران، از بودجه کافی دولتی برخوردار نیست و شهرداری­ها برای اینکه هزینه ­های خود را تأمین کنند، تنها بر عوارض، جریمه­ ها و از همه مهم ­تر بر شهر فروشی تکیه دارند. در چنین شرایطی نمی ­توان به ایفای نقش درست شهرسازی و طراحی شهری امید بست. شهر ایرانی، از کالایی شدن فضا و مصرف سوداگرانه آن رنج می ­برد و روز به روز روح زندگی در فضاهای با هویت خود را به پای ساخت و سازهای آزمندانه می­ بازد. وقتی اولویت، سوداگری است، دیگر سخن گفتن از تعاملات اجتماعی، پیاده­ محوری، حیات مدنی، هویت، غنای حسی و ادراکی و کلیدواژه­ هایی از این دست در شهرهای ما راه به جایی نمی ­برد. انتخاب مدیران و مسؤولان شهری مانند شورای شهر و شهردار نیز به ندرت بر مبنای تخصص و شایسته ­سالاری است که این موضوع، آخرین روزنه ­های امید را می­ بندد. بنابراین شهرسازی و طراحی شهری در ایران، تنها در تئوری حیات دارند و در عمل، حضور آنها به ندرت احساس می­ شود. مگر در معدودی از شهرها آن هم برخی دوره­ هایی که اعضای شورا یا شهردار، افرادی متخصص یا دست کم تخصص ­محور، اهل مشورت و عمل­گرا باشند.

شهرسازی ایران فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارد/ باید بدنبال برخورد با "معمارنماها" باشیم

دکتر فراهانی بیان کرد: استانداردهای جهانی تا آنجا که من می­دانم و در مقالات و پژوهش­ های جدید خوانده ­ام یا جست­جو کرده ­ام با آنچه در ایران جریان دارد فاصله زیادی دارد. به نظر من، ما از شهرسازی پایدار در سطحی ­ترین نمودهای آن هم به شدت فاصله داریم. وقتی یک باران بهاری در شهرهای بزرگ و مشهور ما به راحتی به سیلی خانمان ­برانداز تبدیل می­ شود، حرف از استانداردهای جهانی نمی ­توان گفت. وقتی رشد بیمارگونه پدیده­ مخرب و ویرانگری مانند نمای شبه ­رومی ، سیمای شهرهای ما را ویران کرده، آیا می­توان گفت که اساسا شهرسازی در ایران حیات عملی دارد؟ در حالی که اگر شهرسازی ما به استانداردهای جهانی نزدیک بود، نمای شبه ­رومی می­ بایست به عنوان «جرم» تعریف می ­شد تا شاهد برخورد قاطع و جدی با کارفرمایان و حتی «معمارنماها»یی باشیم که در این سوداگری نقش دارند.

حتی اگر عرصه نظریه­ پردازی و تئوری شهرسازی و طراحی شهری را در نظر بگیریم، باز هم از استانداردهای جهانی فاصله بسیار داریم. زیرا در تازه­ ترین مطالعات جهانی، موضوعاتی مانند اقتصاد سیاسی فضا، برندسازی شهری، شهرهای خلاق، شهرهای یادگیرنده، شهرهای مشارکت­ محور و بسیاری از کلیدواژه­ های دیگر مطرح می ­شوند که در ایران از عمق نظری و فکری چندانی برخوردار نشده ­اند. 

نشانی از پویائی آرمانی در دانشگاه ها وجود ندارد

فراهانی گفت: دانشگاه، کانون اندیشه، محل گفت ­وگو و نظریه­ پردازی است، اما در شرایط فعلی، به دلیل آفت مدرک­ گرایی، نشانی از پویایی آرمانی دانشگاه­ ها نمی­ بینم. ضمن اینکه بسیاری از پژوهش­ های دانشگاهی در سطح تحصیلات تکمیلی و به ویژه دکتری، به مشکلات واقعی شهرهای ایرانی، چندان ارتباطی ندارند.

باغشهرهای خوانسار و نطنز و اصفهان الگوی کامل مکتب اصفهان در شهرسازی است

تاریخ شهرسازی ما نشان از این دارد که شهرهای ایرانی، در فرایندی خردورزانه و اندیشمندانه طراحی شده بودند، اما گسست از گذشته و افتادن در دام توسعه­ گرایی به معنای ناقص و نامتوازن آن، به نابودی و زوال تدریجی یا حتی یکباره ساختار آنها انجامید. با این حال برخی شهرهایی که هنوز نشانه ­هایی از طراحی شهری و شهرسازی استاندارد را حفظ کرده­ اند از این قرارند:   باغ­شهرهای خوانسار و نطنز و اصفهان، که به تعبیر خانم دکتر زهرا اهری و زنده ­یاد پروفسور محسن حبیبی، الگوی کامل مکتب اصفهان در شهرسازی است.

دکترفراهانی در مورد کمبودهای شهرسازی ایران  مطرح کرد: یافتن پاسخ قطعی برای این سوال دشوار است. شهرسازی در ایران از نگاه نادرست به مدیریت شهری در مقیاس کلان رنج می ­برد و مشکل آن بیشتر اقتصادی و سیاسی است. خلاصه بگویم وقتی شهر به بنگاه اقتصادی تبدیل نشود و حاکمیت هم آن را تنها رسانه سیاسی نداند بسیاری از مشکلات از سر راه برداشته خواهد شد. 

فریدون فراهانی در پایان در خصوص  شهر ایرانی عنوان کرد:شهر ایرانی در فرایندی به شدت شتاب زده و بی­رحمانه در حال مصرف شدن است. زمین و فضا به کالای سرمایه ­ای تبدیل شده­ اند و کارکرد اجتماعی و مدنی خود را در این راه از دست داده­ اند. در نتیجه این روند، شهرهای ما حتی در پاسخگویی به مسائل ابتدایی مانند دسترسی و امنیت نیز وامانده ­اند و ترافیک شهرهای بزرگ، آلودگی و عدم ایمنی پس از حوادث، بسیار عادی به نظر می­رسد. تا دیر نشده مدیریت شهرها را به متخصصان و دغدغه­مندان و شایستگان بسپاریم.

تهیه و تنظیم 

تحریریه رسانه تخصصی اخبار معماری

سید کمال هاشمی