کهن شهر تاریخی «بلقیس» به عنوان دومین بنای خشتی و گلی کشور که از یادگارهای عصر ساسانی و صدر اسلام است این روزها به دست فراموشی سپرده شده و حدود ۶ سال است که کاوش های باستان شناسی اش متوقف شده است.
به گزارش رســانـه" اخـبــار معـمـاری "به نقل از ایرنا، روزگاری محل هیاهو و آمد و شد زنان و مردان عصر ساسانی بوده است و هر نمایی از آن پنجره ای از تاریخ گذشته ایران را جلوه می دهد اما انگار این روزها کسی نیست تا این رمز و رازهای عصر ساسانی را برای ما تفسیر کند.
حدود ۶ سال است که شاهکار معماری عصر ساسانی در اسفراین به حال خود رها شده و اقدامات پژوهشی و کاوش های باستان شناسی برای روشن کردن زوایای تاریک تاریخی انجام نمی شود.
جدای از آن مرمت های این اثر تاریخی شاخص خراسان شمالی نیز به دلیل کمبود اعتبارات لاک پشتی پیش می رود و اقدامی آنچنانی برای حفاظت از آن انجام نمی شود.
این درحالی است که بلقیس به عنوان شاهکار معماری عصر ساسانی پس از ارگ بم، عنوان دومین ارگ گلی ایران را یدک می کشد و ویترین تاریخی این خطه است.
بی تردید اگر دستی بر سر و روی این کهن شهر کشیده شود نه تنها پاسخگوی بسیاری از سووالات مورخان از عصر ساسانی خواهد بود بلکه چراغ گردشگری خراسان شمالی نیز بیش از پیش روشن تر می شود و این صنعت جانی دوباره خواهد گرفت.
توقف کاوش های باستان‌شناسی از سال ۹۷
مدیر پایگاه شهر تاریخی بلقیس در اسفراین در این باره می گوید: عملیات کاوش و مطالعات پژوهشی در این شهر تاریخی به دلیل کمبود اعتبارات از سال ۹۷ انجام نشده است.
حسین رحمانی می افزاید: تاکنون ۹ فصل کاوش در این منطقه تاریخی انجام شده و اما این شهر تاریخی هنوز ناگفته های بسیاری دارد که باید مورد کاوش های بیشتر قرار گیرد.
وی می گوید: جدای از کاوش های باستان شناسی، مرمت این اثر تاریخی شاخص نیز خیلی آرام پیش می رود.
رحمانی ادامه می دهد: همین چند وقت پیش قسمتی از دیوارهای بلقیس بر اثر بارش باران فرو ریخت اما هنوز اقدامی برای بازسازی آن انجان نشده است.
مدیر پایگاه شهر تاریخی بلقیس در اسفراین با تاکید بر حفاظت از این اثر تاریخی، تصریح می کند: این شهر تاریخی حدود ۲۰۰ هکتار وسعت دارد بنابراین باید تدابیر جدی برای حفاظت از آن اندیشیده شود.
وی می گوید: در واقع باید نیروهای حفاظتی این اثر تاریخی باید افزایش پیدا کند و آموزش های لازم به این نیروها داده شود.
بلقیس را بیشتر بشناسیم
در نوشته‌های دیرینه و کهن، اسفندیار، شاهزاده‌ی کیانی، فرزند گشتاسب را بانی شهر و ارگ بلقیس می‌دانند و می‌گویند که او نخستین سنگ بنای شهر را گذاشت و فرمان به ساختن آن داد.
جدای از بازگفت‌های اسطوره‌ای، دیرینه‌ترین نشانه‌ای که از ارگ بلقیس به دست آمده است، به سال‌های پایانی دوره ساسانیان بازمی‌گردد و در آن سال‌ها و یکی دو سده پس از آن، از رونق و شکوه ارگ بلقیس بسیار یاد شده است.
اسناد کهن تاریخی می‌گویند که تا پایان فرمانروایی صفویان (نیمه‌ی نخست سده‌ی دوازدهم مهی) اسفراینِ کهن، آباد و آکنده از مردمان بود اما پس از طغیان و یورش افغان‌ها، ارگ بلقیس به دست آنان افتاد و با خاک یکسان شد و از آن زمان به این سو، شهر و ارگ آن خالی از زندگی شد و جز چند خانواری که هنوز در ویرانه‌های آن زندگی می‌کردند، کسی در آنجا نماند و پس از آن شهر اسفراین کنونی ساخته شد.
نخستین پژوهنده‌ای که به شیوه‌ی علمی از ارگ بلقیس نقشه‌برداری کرد افسری انگلیسی به نام «سایکس» بود.
او که در پی شناخت تاریخ ارگ و بازمانده‌های آن بود، در سال ۱۸۹۳ میلادی کار نقشه‌برداری از آن را انجام داد اما دهه‌های بسیاری زمان بُرد تا پژوهندگان دست به کاوش‌های باستان‌شناسی در خرابه‌های ارگ بلقیس زدند و تا قبل از آن در سال ۱۳۵۲ خورشیدی، خبرهایی پی در پی از غارت اشیا تاریخی ارگ می‌رسید و از این‌رو وزارت فرهنگ و هنر آن زمان از شماری از باستان‌شناسان خواست که کاوش‌ها و جست‌وجوهای علمی خود را برای شناخت ارگ بلقیس آغاز کنند و به دنبال آن کاوش‌ها بود که تاریخ ارگ از میان غبار سده‌ها بیرون آمد و نام ارگ و دیرینگی آن دیگربار بر زبان‌ها افتاد.
مجموعه شهر تاریخی بلقیس دومین بنای عظیم خشتی و گلی ایران پس از ارگ بم است که به شماره۴۴۹۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و با توجه به اهمیت و غنای تاریخی آن در سال ۱۳۸۸ به عنوان پایگاه میراث فرهنگی مصوب و فعالیت مطالعاتی، مرمتی و باستان شناسی آن آغاز شد.
شهرستان ۱۲۰ هزار نفری اسفراین در ۶۰کیلومتری جنوب شرقی بجنورد مرکز خراسان شمالی قرار دارد.
تماشای معماری آلوار آلتو
