به گزارش پایـگاه " اخـبــار معـمـاری  " به نقل از ایرنا، شاید زمانی که برزو شاپور پارسی (مهرشاهی)، کلنگ احداث دومین مهمانخانه قزوین یعنی گراند هتل را به زمین زد، تصورش را نمی کرد که مدرن ترین هتل به سبک اروپایی کشور که محل سیاحت بزرگان و نام آوران در سفر به کهن شهر قزوین بود، روزگاری چنان مورد بی مهری و کم لطفی قرار گیرد که سالیان سال نه اعتبار دولتی برای ترمیم و بهره برداری آن تخصیص داده شود و نه سرمایه گذار در خوری حاضر به سرمایه گذاری برای مرمت و احیای آن باشد.

 این بنای نفیس و میراثی شهر، که یک برگ از شناسنامه هویتی قزوین به شمار می رود، پس از دوبار آتش سوزی سینمای آن و رها شدگی در دو دهه اخیر، سال هاست که با تنی خسته و غبار آلود، در برابر تهدیدها و نیش و کنایه های مختلف یک تنه برای آبادی ایستاده است.

گراند هتل، معرف قدیمی ترین هتل مدرن ایران است 

نصیبه هاشمی، یکی از فعالان حوزه میراث فرهنگی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، با اشاره به تاسیس این بنا در اواخر دوره قاجار، گفت: بنای گراند هتل در حدود سال‌های ۱۲۹۹ یا ۱۳۰۰ شمسی، توسط برزو شاپور پارسی که بعدها نام خانوادگی مهرشاهی گرفت احداث شد.

وی افزود: گفته می‌شود تا پیش از احداث این بنا تعدادی مهمانخانه (مسافرخانه) کوچک و متوسط در قزوین احداث شده بود اما شاید بتوان گفت به جز مهمانخانه بزرگ قزوین، هیچ کدام از نظر امکانات و خدمات در سطح یک هتل و مهمانخانه تمام عیار نبودند.

این کارشناس میراث فرهنگی اضافه کرد: در واقع احداث گراند هتل نیز همزمان با افول و از دست رفتن رونق مهمانخانه بود و این موضوع سبب شد گراند هتل به عنوان یکی از قدیمی‌ترین هتل‌های مدرن ایران معرفی شود؛ چرا که به امکانات هتل‌های مدرن هم‌دوره خود مجهز بود.

وی تصریح کرد: از آن‌جا که ساخت این بنا در دوره انتقال معماری قاجاری به پهلوی صورت گرفته و در ساخت آن از شیوه معماری اروپایی استفاده شده، نام انتخابی برای آن نیز فرنگی است و در واقع ترجمه فرنگی واژه مهمانخانه بزرگ را برای آن برگزیده‌اند.

این کارشناس حوزه میراث فرهنگی ادامه داد: بنای گراند هتل در شرق خیابان پیغمبریه و غرب مجموعه دولتخانه صفوی در زمینی به مساحت سه‌هزار مترمربع احداث شده و از طرف خیابان دو طبقه و از طرف حیاط سه طبقه بود.

هاشمی اظهار داشت: مجموعه‌ی گراند هتل شامل اتاق‌های محل استراحت مهمانان در طبقه بالا و رستوران در داخل بود علاوه بر این در دو طرف درب ورودی مغازه‌هایی قرار داشت و سالن سینمایی در ضلع جنوبی بنا احداث شده که تا مدت‌ها دایر بود و گاه از آن سالن برای جشن‌های مهم و سخنرانی‌ها استفاده می‌شد.

وی گفت: سینمای این مجموعه در طول حیات خود دو بار دچار آتش‌سوزی شد پس از اولین آتش‌سوزی در سال ۱۳۱۹ بازسازی و احیا گردید اما در فقره دوم در حدود سال‌های ۱۳۵۴ و ۱۳۵۵ در آتش سوخت و از بین رفت.

هاشمی ادامه داد: سازنده و مالک گراند هتل هم‌چنین در اقدامی تحول‌گرایانه نخستین کارخانه برق شهری را در نزدیکی گراند هتل، در کوچه‌ای که بعدها در قزوین به کوچه برق شهرت یافت، ایجاد کرد.

این راهنمای گردشگری با بیان اینکه گراند هتل تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی همچنان به فعالیت خود ادامه می‌داد و مدت‌ها پس از انقلاب از کارکرد اصلی خود به عنوان یک هتل فاصله گرفت، تصریح کرد: در این مدت، این بنای نفیس میراثی به شکل‌های مختلف مورد استفاده بهره‌برداران قرار گرفت به عنوان مثال در زمان جنگ تحمیلی مدتی محل اسکان جنگ‌زدگان کشور بود یا به عنوان انبار از بخش‌های مختلف آن استفاده می‌شد اما در نهایت با بی‌توجهی بهره‌برداران نه تنها رونق خود را برای همیشه از دست داد، بلکه به بنایی خاموش و فراموش‌ شده تبدیل شد.

وی تصریح کرد: گراند هتل با توجه به موقعیت ممتاز خود در برهه‌ای که نسبتاً بی‌رقیب می‌نمود، به نوعی برند تبدیل شد و امروز نیز با اینکه بسیاری از شهروندان تاکنون موفق به بازدید از فضای داخل آن نشده‌اند، این بنا را به عنوان یکی از نمادهای گردشگری شهر می‌شناسند و نسبت به سرنوشت آن بی‌تفاوت نیستند.

گراند هتل تاریخ شفاهی استان قزوین است

هاشمی با بیان اینکه، گراند هتل تاریخ شفاهی استان قزوین است، افزود: سبک خاص معماری، یادآور بسیاری از خاطرات مشترک شهروندان سالخورده در این مجموعه و سینما بوده و هم‌چنین رخدادهای تاریخی ویژه در این هتل زیبا، در ایجاد حس علاقه در میان شهروندان مؤثر است.

وی با بیان اینکه گراند هتل قزوین میزبان افراد مشهور و قراردادهای مهم کشوری بوده است، اظهار داشت: یکی از این رخدادها، ملاقات رضا خان میرپنج با ژنرال آیرونساید انگلیسی (فرمانده نیروهای اشغالگر انگلیسی در ایران) در دهم بهمن سال ۱۲۹۹ شمسی در یکی از اتاق‌های گراند هتل بود که طی آن، کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ طرح‌ریزی و زمینه‌های به قدرت رسیدن رضا شاه فراهم شد.

این فعال میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به تملک این بنا توسط دولت، خاطرنشان کرد: در سال ۱۳۸۲ در جریان سفر مقام معظم رهبری به شهر قزوین، آزادسازی دولتخانه صفوی شامل تملک و آزادسازی اراضی و واحدهای صنفی و تجاری در مالکیت دستگاه‌های دولتی متفرقه و بخش خصوصی به تصویب رسید و در دستور کار مدیریت کلان شهر قرار گرفت و گراند هتل نیز به واسطه قرارگیری در مجموعه دولتخانه صفوی با تامین اعتبار دولتی تملک شد.  

وی ادامه داد: در سال‌های گذشته با تصمیم مدیران سازمان میراث فرهنگی و از طریق صندوق حفظ، احیا و بهره برداری از بناهای تاریخی، مرمت و احیای بنای گراند هتل در اختیار شرکت سرمایه گذاری میراث فرهنگی و گردشگری ایران (سمگا) قرار گرفت و در اواخر سال ۱۳۹۸ با تعریف پروژه‌ای حدوداً دو ساله، مرمت گراند هتل آغاز شد اما پس از گذشت مدتی و به دلیل نامشخص، عملیات مرمت و احیای این بنا متوقف و این بنای ارزشمند دوباره به حال خود رها شد.

هاشمی با بیان اینکه، بازسازی و مرمت گراند هتل می تواند در صنعت گردشگری استان، مثمر باشد، افزود: تعیین و تکلیف این بنای بازمانده از قاجار، یکی از مطالبات فعالان حوزه میراث فرهنگی و گردشگری است که امیدواریم با توضیح شفاف از سوی مسئولان ذی ربط در خصوص چرایی توقف پروژه و همچنین انتخاب تصمیمی درست و سازنده این بنای نفیس را از بلاتکلیفی ۲۰ ساله خود نجات دهند.

سِمِگا، کار خود را تعطیل نکرده است

علیرضا خزائلی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قزوین در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه شرکت سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی و گردشگری ایران که با نام اختصاری "سِمِگا، شناخته می‌شود، پروژه گراند هتل را تعطیل نکرده است، بلکه با صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی اقاله قرارداد کرده است، افزود: سهامدار عمده شرکت سمگا بانک گردشگری ایران و در زمره شرکت های بزرگ ایران است و قرارداد این شرکت با پروژه گراند هتل از چهار سال پیش مابین سمگا و صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی صورت گرفت.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قزوین اظهار داشت: در سال گذشته با توجه به پیگیری هایی سازمان میراث فرهنگی قزوین و صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی و همچنین جلسات مستمر در خصوص این پروژه، اقداماتی در قبال گراند هتل صورت گرفت.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه شرکت سمگا، کارگاه خود را تجهیز کرد و کار استحکام بندی بنا در طبقات زیرین را تا ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی پیش برد، امیدوار بودیم که بتوانیم تا پایان سال ۱۴۰۰ شاهد بهره برداری از این بنای نفیس باشیم که متاسفانه به علت پاره ای از مسائل اقتصادی کارگاه مرمتی این شرکت دچار توقف شد و با توجه به پیگیری های استاندار قزوین، قرارداد شرکت سمگا با صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی در تیر ماه سال جاری اقاله و کارگاه مجددا از شرکت تحویل گرفته شد.

خزائلی تصریح کرد: وضعیت گراند هتل تا چندین ماه دیگر مشخص می شود و در حال حاضر چندین سرمایه گذار بومی و بزرگ نسبت به مرمت و بهره برداری از این بنای نفیس احساس رغبت و تمایل کرده اند.

وی همچنین افزود: با توجه به اینکه صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی متولی پروژه گراند هتل است، این سرمایه گذاران به صندوق معرفی شدند و امیدواریم صندوق نیز با اجرای تشریفات و درج آگهی فراخوان سرمایه گذاری در آینده ای نزدیک اقدام به جذب سرمایه گذار نماید.

گراند هتل تا شهریورماه، تعیین تکلیف می شود

مدیر عامل صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی نیز در خصوص وضعیت گراند هتل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تصریح کرد: صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی در کل کشور عملکرد مطلوبی دارد و کلیه کارهای خود را به صورت برون سپاری به بخش خصوصی اجرایی می کند.

هادی میرزائی گفت: در یک سال گذشته نیز صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی توسط بخش خصوصی پروژه های خوبی نظیر احیای حمام تنکابنی، خانه های زینلی و خانه خطیبی را برای استان قزوین به بهره برداری رساند.

این مسوول افزود: در خصوص گراند هتل،  شرکت سرمایه گذاری سمگا، پیش از مسئولیت بنده و توسط مدیر عامل پیشین صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی از طریق تشریفات مرمت این بنا را در دست گرفته بود و زمانی که بنده مدیر عامل شدم، این شرکت حتی اقدامات حفاظتی بنا را نیز انجام نداده بود.

میرزائی ادامه داد: طی بازدیدی که از بنای گراند هتل در سال گذشته داشتم، به اصحاب رسانه و فعالان حوزه میراث فرهنگی وعده بهره برداری از این بنای نفیس را تا پایان سال ۱۴۰۰ دادم که حداقل اقدامات حفاظتی و استحکام بندی آن صورت گیرد و جلوی تخریب روزمره آن گرفته شود.

مدیر عامل صندوق صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی تصریح کرد: اقدامات حفاظتی و استحکام بندی این بنا در همان سال ۱۳۹۹ صورت گرفت اما شرکت سمگا، اهتمامی برای مرمت این بنا نداشت و صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی بدون داشتن دعوای حقوقی که هیچ ثمری جز بازتاب رسانه ای ندارد، قرارداد خود را اقاله کرد.

میرزایی با بیان اینکه، اگر صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی با شرکت سمگا وارد دعاوی حقوقی می‌شد، به دلیل طولانی شدن پروسه پرونده در دادگاه، امکان تهدید برای گراند هتل بیش از پیش بود.

وی اظهار داشت: چند سرمایه گذار جدی و علاقه مند پای کار است و بر اساس پیش بینی ها مبلغی بیش از ۲۵ میلیارد تومان هزینه مرمت این بنا خواهد بود و امیدواریم تا شهریور ماه سال جاری، بنای گراند هتل را به بخش خصوصی و سرمایه گذار جدید واگذار کنیم.

نیم نگاه:

 بنا به گفته کارشناسان، برای مرمت و احیای گراند هتل با توجه به نرخ فزاینده تورم و گرانی افسار گسیخته، اعتباری بالغ بر ۲۵ میلیارد تومان نیاز است که در شرایط اقتصادی کنونی، باید از طریق جذب سرمایه گذار فراهم شود البته پیش از آنکه کار از کار بگذرد و و زمان برای احیا و مرمت این اثر از دست برود.