دوچرخه سواری در سال‌های اخیر پیشرفت بزرگی در توسعه جامعه در شهرها و کلان شهرهای جهان داشته است، به طوری که دولت‌ها و مقامات مسئول  برای بهبود سلامت جسمی و روحی کاربران و ساکنان شهر، میلیون‌ها دلار را جهت تسهیل دوچرخه سواری هزینه کرده اند. اما دوچرخه سواری به غیر از اینکه موجب می‌شود تا هوا آلوده نشده و سلامتی مردم به خطر نیافتد، چگونه بر معماری و طراحی یک شهر تاثیر می‌گذارد؟

ارائه جلوه بصری برای فضا و مکان

فرض کنید که برای رسیدن به مقصد سوار یک خودرو یا تاکسی شده‌اید. راننده خودرو برای رسیدن از یک نقطه شهر به نقطه دیگر به دلیل مواجه نشدن با ترافیک مسیرهای فرعی را برای رسیدن به مقصد انتخاب می‌کند؛ از مسیرها و گذرهایی که مربوط به تردد خودروهای عمومی نیستند عبور می‌کند و به شما تجربه ای بد و نامناسب دست می‌دهد و سرانجام با اضطراب ایجاد شده از خودرو پیاده خواهید شد. متاسفانه به دلیل رعایت نکردن قوانین رانندگی و انتخاب مسیرهای نامناسب هم اکنون شاهد بسته شدن معبرها بوسیله  گیت‌هایی مقابل معبرهای درجه دوم و سوم برای جلوگیری از ورود خودروها هستیم.

درک کاربران به دلیل استرس بوجود آمده در زمان تردد خودرو تا مسیر از محیط اطراف و جاذبه شهری عملا به صفر می‌رسد. با ترافیک های بوجود آمده پشت چراغ های راهنمایی رانندگی هوا آلوده هرچه بیشتر آلوده می‌شود و یا در استرس بوجود آمده در پیدا کردن جای پارک کاربران زود عصبانی شده و تجربه آن‌ها از محیط شهری از بین می‌رود.

در حالی که دوچرخه سواران با ایمنی مناسب این فاصله ها را براحتی و با درد سر بسیار کمتری تجربه می‌کنند، با معماری هر خیابان ، هر بنا و هر معبر شهری به صورت رودررو مواجه می‌شوند، بدون سقفی که دید و منظر آن‌ها را از بالا محدود کند .هیچ نقطه کوری در اطراف آن‌ها به دلیل وجود زاویه دید 360 درجه از هر نقطه وجود ندارد. برای درک صداهای  محیط شهری و تجربه روزانه از فضای شهر هیچ مانعی برای آن‌ها وجود ندارد. تصور کنید شما هنگام پیاده روی در مسیری که انواع مغازه های مختلف وجود دارند،  بوها و صداها و تجارب مختلفی تجربه می‌کنید به عنوان مثال  گذر از کنار یک نانوایی، گذر از روبروی یک کافی‌شاپ و یا رستوران و گذر از جلوی مغازه های پر از انسان‌هایی که در حال خرید هستند، دوچرخه سوارها نیز این تجارب رو کاملا دریافت می‌کنند.

دسترسی به صورت اقتصادی

امروزه اغلب به دلیل اینکه وجود مسیر دوچرخه موجب کمبود محل پارک برای خودروها خواهد بود این طرح از سوی بعضی جوامع و کاربران مورد انتقاد قرار گرفته است.

بعد از طراحی مسیر پیاده منهتن نیویورک محققین و فعالان شهری بعد از تحقیق درباره میزان کسب درآمد مغازه های موجود در این مسیر به این نتیجه رسیدند که با حذف شدن مسیر خودرو در این مسیر کسب و کار مغازه ها 49 درصد افزایش پیدا کرده است و ارتباط بین مغازه داران و کاربران پیشرفت چشم گیری داشته است.

در یک تحقیق دیگر در یک مسیر پیاده راه در تورنتو کانادا از صاحبان مشاغل نشان داد که در حالی که صاحبان مشاغل فکر می‌کردند که به طور متوسط 25 درصد مشتریان آن‌ها با خودرو از آن‌ها خرید می‌کنند بعد از احداث پیاده راه، تنها فقط 4 درصد مشتریان مغازه ها با خودرو خرید می‌کردند و اکنون بعد از احداث پیاده راه میزان مشتریان این مغازه ها 72 درصد افزایش داشته است که یا با دوچرخه و یا به صورت پیاده  از این مسیر از این مغازه ها خرید می‌کردند.

در نتیجه بعد از تحقیق پیرامون این 2 نمونه معلوم شد که مسیرهای دوچرخه سواری به معنای تجارت بهتر برای فروشگاه ها و مغازه های موجود در این مسیرها می‌باشد.

آینده شهرهایی که مسیرهای دوچرخه سواری دارند

اختراع خودرو در پایان قرن 18 به طور کامل نحوه برنامه ریزی و توسعه شهری را تعریف و عوض کرد. جاده ها به عنوان منبع حیاتی شهرها تلقی می‌شدند و زیرساخت های دهه های بعد تقریبا به طور کامل بر دسترسی به خودرو و امکان استفاده از خودرو برنامه ریزی شدند. اما با تمرکز فزاینده بر روی روش‌های جایگزین از جمله بزرگراه های دوچرخه سواری و امکان اشتراک دوچرخه توسط سازمان های شهری، هم اکنون آینده شهر ها در 30 – 40 سال آینده قابل پیش بینی نمی‌باشد.

پویا مودتی/کارشناس معماری و شهرسازی