رای مقابله با تخلف در ساخت‌وسازها قوانین مؤثری تدوین شده است؛ اما گاه این قوانین که مسئولان هم به آن اشراف کامل دارند صرفاٌ روی کاغذ باقی می‌ماند و یا با تبصره‌هایی نادیده گرفته می‌شود؛ بنابراین متولیان شهرسازی باید دقت نظر ویژه‌ای به بلندمرتبه‌سازی و بررسی ساختمان‌های ایمن و ناایمن داشته باشند تا از وقوع حوادث دلخراش پیشگیری کرده و آرامش‌روانی را برای شهروندان به ارمغان آورند.
به گزارش رســانـه" اخـبــار معـمـاری " به نقل از ایسنا بعد از فروریختن ساختمان متروپل آبادان و رعایت نکردن مسائل ایمنی در ساخت‌و ساز بنا و مماشات‌های رخ داده از سوی مسئولین امر، متولیان شهرسازی دقت نظر ویژه‌ای به بلندمرتبه‌سازی و بررسی ساختمان‌های ایمن و ناایمن معطوف داشتند تا از وقوع مجدد چنین حوادث دلخراشی پیشگیری کرده و آرامش‌روانی را برای شهروندان به ارمغان آورند. یک ماه پس از حادثه متروپل، شهردار قزوین طی نامه‌ای دستور دادستان وقت قزوین مبنی بر تخلیه این برج را به مالک و ساکنان برج تجاری خلیج فارس ابلاغ و اعلام کرد در استان قزوین ۷۰ ساختمان بلندمرتبه وجود دارد که به لحاظ ایمنی مشکلاتی دارند، به همین جهت بر آن شدیم تا این موضوع را از متولیان ساختمان‌سازی و ناظران کیفیت و ایمنی ساخت‌وسازهای شهری پیگیری کنیم.
شهرداری، سازمان نظام‌مهندسی ساختمان، اداره استاندارد، استانداری، میراث فرهنگی، سازمان آتش‌نشانی، اداره کل راه و شهرسازی، سازمان برنامه و بودجه و جهاد کشاورزی همگی سازمان‌هایی هستند که در احداث بناها و صدور مجوزها سهیمند.
عبارت تخلف قابل‌خرید از فرهنگ مهندسی حذف شود
مهدی رجحانی، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار قزوین به ایسنا می‌گوید: مدیریت استان در خصوص ساختمان‌های ناایمن و مسئله‌دار باید طریقه صدور پروانه را بررسی و تخلفات رایج ساختمانی را ساماندهی کند به‌نحوی‌که امتیازات قابل‌قبول در فرآیند صدور پروانه اعطاشده و عبارت تخلف قابل خرید از فرهنگ مهندسی حذف شود.
وی بیان می‌کند: کارگروه ویژه‌ای برای شناسایی ساختمان‌های مسئله‌دار استان تشکیل و در وهله نخست این ساختمان‌ها شناسایی شده و سپس براساس چک لیست بازدید و اصول فنی غربالگری و به ترتیب اولویت ساختمان‌ها را فهرست می‌کند.
رجحانی می‌گوید: پس از فهرست کردن ساختمان‌های ناایمن بر اساس اولویت، مرحله ارزیابی تکمیلی انجام، عیوب آن‌ها و راهکار مواجهه با آن بررسی و بنا به مشکل، دستورالعمل‌هایی مبنی بر تخلیه یا اجرای اقدامات تکمیلی علاج بخشی اتخاذ شود.
شهرداری بدون اخذ مصوبه از کمیسیون ماده پنج مجوز صادر نمی‌کند
شیوا شهرام‌فر، سرپرست معاونت معماری و شهرسازی شهرداری قزوین در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: صدور پایان کار توسط شهرداری منوط به رعایت مقررات ملی ساختمان، تأیید مهندسین ناظر به لحاظ مسائل فنی و استحکام بنا و تأیید آتش‌نشانی و همچنین اخذ تأییدیه استاندارد آسانسورهاست.
وی یادآور می‌شود: شهرداری جهت صدور پروانه ساخت، نقشه‌ای را می‌پذیرد که به تأیید مهندسین ذیصلاح در زمینه سازه، معماری، تأسیسات برق و تأسیسات مکانیک رسیده و با ارجاع سازمان نظام‌مهندسی اقدام می‌کند.
شهرام‌فر در خصوص مجوز ساختمان‌های بلندمرتبه خاطرنشان می‌کند: شهرداری بدون اخذ مصوبه از کمیسیون ماده پنج شورای عالی شهرسازی و معماری مجوزی برای ساختمان‌های بلندمرتبه صادر نمی‌کند.
این مسئول اضافه می‌کرد: برای ساختمان‌های بلندمرتبه، تأیید سازمان آتش‌نشانی نیز اخذ می‌شود. شایان ذکر است سازمان آتش‌نشانی دستورالعمل ضوابط آتش‌نشانی را به مالک ابلاغ می‌کند. همچنین بازدیدهای ایمنی و آتش‌نشانی نیز به صورت دوره‌ای انجام و نسبت به رعایت ضوابط ابلاغ صورت می‌گیرد.
سرپرست معاونت معماری و شهرسازی شهرداری قزوین می‌گوید: در مراحل اجرای ساختمان ناظرین موظفند گزارشات مرحله‌ای شامل گودبرداری، فونداسیون، اجرای اسکلت، سقف، نازک‌کاری و پایان کار را به شهرداری و سازمان نظام مهندسی ارسال کنند.
وی ادامه می‌دهد: این گزارشات در کمترین زمان توسط کارشناسان حوزه نظارت شهرداری بازدید می‌شود و چنانچه ناظرین تخلفات ساختمانی و یا مشکلات فنی را اطلاع دهند، دستور توقف عملیات ساختمانی در شهرداری صادر می‌شود.
منشاء ناایمن شدن برخی سازه‌ها چیست؟
شهرام‌فر تصریح می‌کند: عدم رعایت مقررات ملی ساختمان و بروز تخلفات فنی، شهرسازی و عدم توجه به دستورات مهندسین ناظر و یا عدم رعایت ضوابط آتش‌نشانی باعث ناایمن شدن ساختمان خواهد شد.
وی خاطرنشان می‌کند: هرگونه صدور پایان کار منوط به رعایت مقررات ملی ساختمان، تأیید مهندسین ناظر به لحاظ مسائل فنی و استحکام بنا و تأیید آتش‌نشانی و همچنین اخذ تأییدیه استاندارد آسانسورها است. همچنین دستگاه قضایی می‌تواند با حکم قضایی جهت تعطیلی و یا پلمب بناهای ناایمن ایفای نقش کند.
این مسئول اظهار می‌کند: علاوه بر شهرداری، سازمان نظام مهندسی ساختمان، ناظرین پروژه، اداره کل راه و شهرسازی و اداره استاندارد در بحث مصوبه کمیسیون ماده پنج و نظارت عالیه نقش دارند.
وی با بیان اینکه دستگاه‌های مختلفی در کنار شهرداری مسئول و متولی ساخت‌وساز در سطح شهر هستند اضافه می‌کند: اداره کل راه و شهرسازی در خصوص صدور مجوز، افزایش تراکم، سطح اشغال و طبقه مازاد همکار شهرداری است و وظیفه نظارت عالیه بر اجرای ساختمان‌ها در سطح شهر بر عهده این اداره کل است.
سرپرست معاونت معماری و شهرسازی شهرداری قزوین ادامه می‌دهد: سازمان نظام‌مهندسی ساختمان جهت تائید و بررسی نقشه‌های ساختمانی و تائید صلاحیت مهندسین ناظر، ارجاع کار به ناظرین و مجری‌ها، بازدید از ساخت‌وسازهای سطح شهر در قالب کمیته مقاوم‌سازی و کمیته کنترل نظارت و اجرا و تشکیل جلسه‌های شورای انتظامی در بررسی تخلفات حرفه‌ای مهندسین ناظر فعال است.
وی تأکید می‌کند: اداره کل میراث فرهنگی در صدور مجوز و موافقت احداث بنا در بافت‌های تاریخی و فرهنگی و اعلام ضوابط ساخت‌وساز در این بافت‌ها در تصمیم‌گیری برای ساخت‌وسازهای سطح شهر ایفای نقش می‌کند.
وظایف ارگان‌ها و سازمان‌ها در حوزه ساخت‌وساز شهری
این مسئول با اشاره به وظایف ارگان‌های متولی در حوزه ساخت‌وساز شهری تصریح می‌کند: سازمان برنامه‌وبودجه از طریق شورای فنی استان در خصوص نظارت و تصمیم‌گیری موضوعات مرتبط به ساخت‌وسازهای مسکونی و اداری فعالیت می‌کند. استانداری قزوین در تصمیم‌سازی و مدیریت و اعمال ضوابط مقررات در حوزه ساخت‌وسازها و صدور مجوزها در حال خدمت‌رسانی است و سازمان جهاد کشاورزی در خصوص ساخت‌وسازهای حریم شهرها و اعلام ضوابط و مقررات و کنترل ساخت‌وسازهای حریم شهرها در اراضی کشاورزی ایفای نقش می‌کند.
شهرام‌فر عنوان می‌کند: کلیه ساختمان‌های بلندمرتبه پس از ارائه طرح‌های فاز یک در شهرداری بررسی و پس از کنترل کلیه ضوابط از جمله ایمنی و حریق، معلولین، اشرافیت، سایه‌اندازی و سایر ضوابط شهرسازی و مقررات ملی، کنترل و جهت اخذ مجوز در کمیسیون ماده پنج اداره کل راه و شهرسازی بررسی می‌شود.
وی تأکید می‌کند: پس از بررسی دقیق نقشه‌ها و با حضور نمایندگان استانداری، شهرداری، میراث فرهنگی، جهادکشاورزی، اداره راه و شهرسازی و سازمان‌هایی ازجمله سازمان نظام مهندسی ساختمان، نقشه مصوب و طی بند و تبصره به شهرداری ابلاغ خواهد شد.
این مسئول بیان می‌کند: پس از ابلاغ به شهرداری، دستور تهیه نقشه صادر می‌شود و نقشه‌ها مجدداً در اداره کنترل نقشه معاونت شهرسازی و معماری در خصوص انطباق با تمامی ضوابط، کنترل راه خروجی، پله فرار، دوربندی، ضوابط معلولین، سطح اشغال، تراکم و جانمایی تأسیسات و پارکینگ و سایر موارد کنترل می‌شود و در صورت انطباق با مقررات ملی ساختمان نقشه جهت بررسی به سازمان آتش‌نشانی شهرداری قزوین جهت کنترل راه و دسترسی مناسب جهت تخلیه و امدادرسانی، سیستم علائم و اطفای حریق و سایر موارد ایمنی بررسی و سپس در اداره کنترل نقشه، نقشه‌های مصوب بررسی می‌شود.
در صورت انطباق نقشه با ساختمان پایان کار صادر می‌شود
وی می‌گوید: در مرحله نقشه، جهت بررسی سازه و تأسیسات به سازمان نظام‌مهندسی ارجاع و در صورت تائید سازمان نظام‌مهندسی نقشه‌ها جهت صدور پروانه به شهرداری بازگشت داده می‌شود.
سرپرست معاونت معماری و شهرسازی شهرداری قزوین عنوان می‌کند: پایان کار نیز پس از اعلام پایان عملیات ساختمانی و گزارش مساعد مهندسان ساختمان ازجمله سازه، معماری، برق و مکانیک توسط کارشناس منطقه بازدید و کنترل می‌شود و در صورت انطباق نقشه با ساختمان اجرا شده پایان کار صادر خواهد شد.
وی در پایان سخنانش اشاره کرد: در صورت بروز تخلفات زیربنایی، جدول تخلفات مشروط به رعایت ضوابط ایمنی و استحکام بنا در ماده صد بررسی و در نهایت در صورت تائید کمیسیون، پرونده جهت اخذ پایان کار به شهرداری مناطق ارجاع خواهد شد. درنهایت صدور پایان کار در شهرداری منوط به درخواست مالک است.
عمر مفید ساختمان‌ها در ایران یک سوم میانگین جهانی است
امیر کلهر، رئیس سازمان نظام‌مهندسی ساختمان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: هفتاد ساختمان بلند مرتبه در شهر قزوین وجود دارد که تنها هشت پروژه از آن‌ها دارای پایان کار هستند.
وی بیان می‌کند: ناظرین سازمان مهندسی تنها اعلام‌کننده تخلف هستند و ابزاری برای جلوگیری از تخلف یا اینکه بتوانند به‌صورت قضایی مجموعه یا مجتمعی را پلمب کنند ندارند. اخیراً با توجه به مخاطرات بیش از حد معمول در پروژه‌ها، با سازمان بازرسی یا دادستانی مکاتباتی صورت گرفته است.
این مسئول با اشاره به ۲ شکل نظارت سازمان مهندسی ساختمان بر پروژه‌ها اظهار می‌کند: گروهی ناظر پروژه هستند و گروه دیگر تیم‌های نظارت عالی که به پروژه‌ها به صورت تصادفی مراجعه کرده و در صورت مشاهده تخلف نکات مورد نیاز را به مرجع صدور تخلف اعلام می‌کنند.
وی خاطرنشان می‌کند: ناظرین مسئولیت نظارت در تمام حوزه‌ها بر اساس آیین‌نامه روز کشور را از ابتدای پروژه که یک پروانه ساخت صادر شده تا انتها که به صدور پایان کار منتهی می‌شود را بر عهده دارند.
رئیس سازمان نظام‌مهندسی ساختمان تصریح می‌کند: مقرر است که بعد از صدور پایان‌کار بهره‌برداری صورت گیرد اما خیلی از پروژه‌ها پیش از دریافت پایان‌کار و علی‌رغم تذکرات مکرر از سوی ناظرین شروع به بهره‌برداری و واگذاری به مالکین پروژه‌ها می‌کنند.
وی در پایان سخنانش عنوان می‌کند: در ایران عمر مفید ساختمان‌ها ۳۵ سال است که در سال‌های اخیر این شرایط کمی بهبود یافته است؛ اما با میانگین جهانی فاصله دو سه برابری داریم. به‌عنوان نمونه، در ارمنستان عمر مفید ساختمان‌ها ۱۰۰ سال است و این به جنس منابع ساختمانی و مصالحی که در آن به کار می‌رود هم بستگی دارد.
به گزارش ایسنا، بسیاری از مهندسان ناظر و مجری، فرآیند رعایت قوانین ایمنی برای ساختمان‌سازی، به‌ویژه ساختمان‌های بلندمرتبه را با دقت پیگیری می‌کنند، اما در این بین نیز هستند کسانی که چشم خود را بر روی تخلفات می‌بنند و ساختمانی ساخته می‌شود که که هر لحظه امکان فروریختن آن وجود دارد. برای مقابله با این موضوع در آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های ارگان‌ها و سازمان‌های متولی ساخت‌وسازهای شهری، قوانین مفید و مؤثری تدوین شده است؛ اما گاه این قوانین که مسئولان هم به آن اشراف کامل دارند فقط روی کاغذ باقی می‌ماند؛ فروریختن متروپل نمونه تأسف‌آوری از خرید تخلفات ساختمانی بود که منجر به مرگ تعدادی از هموطنانمان شد، امیدواریم مجموعه مسئولان، ناظران و مجریان این پروژه‌ها با مسئولیت‌پذیری و رعایت قوانین، زیرساخت‌ها و سازه‌های مستحکمی را با بهره‌گیری از مصالح مرغوب و باکیفیت ایجاد کنند و در قبال سلامت جان و مال مردم، خود را مسئول بدانند تا سازه‌هایی در خور شأن ایران و ایرانی بنا شود.
تماشای معماری آلوار آلتو
