به گزارش رســانـه" اخـبــار معـمـاری " به نقل از پیام ما، ساخت صحن و میدانگاه میان حرم شاهچراغ(ع) تا حرم سیدعلاالدین حسین (ع) در شیراز سال‌هاست که محل مناقشه است. بارها پای بولدوزرها به بافت تاریخی باز شده و بارها صحبت از تخریب گسترده خانه‌های تاریخی به میان آمده است. خانه‌های بسیاری هم در این سال‌ها به خاطر طرح موسوم به ۵۷ هکتاری از دست رفتند و خردادماه هم خبر از تملک اجباری خانه‌ها آمد. حالا در جدیدترین اسناد منتشر شده، قرار است طرحی که تاکنون زیر نظر شورای عالی معماری و شهرسازی بوده، طبق مصوبه جدید دولت به استانداری فارس تفویض اختیار شود و در این صورت اختیار کار به دست استانداری فارس خواهد بود. اتفاقی که به گفته محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز راحت کردن تخریب بافت است. او به «پیام ما» می‌گوید: «تاکنون شورای عالی معماری و شهرسازی بازوی بازدارنده در مقابل تخریب‌ها بود و حالا با این تفویض اختیار توسط دولت و بی‌توجهی به نظر محلی‌های ساکن و فعالان، شاهد اتفاقات سختی در آینده خواهیم بود.»

مهرماه پارسال بود که سفر هیئت دولت به استان فارس حواشی بسیاری به وجود آورد. در آن سفر قرار شد طرح موسوم به طرح ۵۷ هکتاری در شیراز بار دیگر عملیاتی شود. تخریب بافت تاریخی شیراز برای نخستین بار به دهه هفتاد برمی‌گردد. آن زمان هشت هکتار تخریب شد و می‌خواستند بر اساس آن صحن شاهچراغ(ع) را گسترده کنند و خانه‌های مردم را که اغلبشان خانه‌های واجد ارزش بود را تملک کنند تا با تخریب آنها صحن حرم گسترده شود. همان سال‌ها خانه پورنواب، منتصری و خانه‌های تاریخی بسیاری که در این طرح بودند تخریب شدند. این تخریب‌ها فقط وضع را برای خانه‌های باقی مانده و ساکنانش سخت‌تر کرد. ساکنان ماندند میان ماندن و رفتن، خریدار نداشتنِ خانه‌ها و هر روز آسیب دیدنشان. همین وضعیت هم عاملی بود تا بسیاری از ساکنان به وضع خانه‌ها رسیدگی نکنند و هر روز شاهد تخریب‌های بیشتری باشند. اما آخرین تخریب به گفته امین طباطبایی، فعال میراث فرهنگی که پیش از این گفت‌وگویی با «پیام ما» داشت سال ۹۶ انجام گرفت و همان زمان شورای امنیت و شورای تامین استان هم به ماجرا وارد شدند: «در نهایت حکمی صادر شد که دو خانه «منتصری» و «سلیمی» آخرین خانه‌هایی بودند که در این پروژه تخریب شد. همان زمان هم هرکس مسئولیت تخریب‌ها را به گردن دیگری انداخت و در نهایت حتی شکایت‌ها هم نتیجه نداد. اما بعد از سال ۹۶ تا امروز بنایی تخریب نشده و تغییر سیاست هم داده شد چون فضای افکار عمومی ملتهب بود.»

از پارسال که بار دیگر طرح ۵۷ هکتاری مطرح شد، ۱۸۰ استاد دانشگاه نامه‌ای به رئیس‌ جمهور نوشتند. چندین نامه به عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی و نامه‌ای هم از طرف سردبیران ۶ مجله علمی و پژوهشی به رئیس جمهوری نوشته شده اما گویا همه نامه‌ها و نظرات کارشناسی بی‌نتیجه بوده است. اتفاق مهم‌تر اما در خردادماه امسال افتاد و بر اساس اطلاعاتی که آن زمان به «پیام ما» رسیده بود، افرادی به خانه برخی از ساکنان شرق شاه‌چراغ مراجعه کرده و از آنها دعوت کرده‌ بودند تا به دفتری برای دریافت مدارک تملیک خانه در یکی از ساختمان‌های شاه‌چراغ مراجعه کنند. این در حالی رخ داد که هنوز مشاور تعیین‌شده برای بررسی این طرح نظرش را ارائه نداده بود. با این حال عده‌ای به ساکنان این بافت گفتند که «اداره راه و شهرسازی در حال خرید تعداد زیادی از این املاک است و اگر این کار انجام نشود مبلغ کارشناسی ملک به حساب دادگستری واریز و خانه به تملک اداره در خواهد آمد». حالا محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز به «پیام ما» می‌گوید این اتفاق بر اساس تفویض اختیاری بوده که از شورای عالی معماری و شهرسازی به استانداری فارس داده شده بود و تا همین هفته‌های اخیر کسی از این تفویض اختیار مطلع نبوده است.
با تخریبی بدتر از مشهد روبه‌رو خواهیم شد
اسناد جدید منتشر شده نشان می‌دهد در مهرماه ۱۴۰۰ از شورای عالی معماری و شهرسازی به استانداری فارس تفویض اختیار شده است؛ یعنی در خلال همان سفر پرسروصدای پارسال هیئت دولت به استان فارس که طرح ۵۷ هکتاری بار دیگر در آن کلید خورد. اما این مصوبه منتشر نشده و از آن صحبتی به میان نیامده بود. حالا کلانتری می‌گوید این اتفاق بسیار خطرناک است چرا که تاکنون شورای عالی معماری و شهرسازی مقابل این تغییرات ایستاده بود و این تفویض اختیار باعث می‌شود این شورا کاملا بی‌اختیار شود و از این پس، استانداری فارس مسئول این کار شود: «تنها بازوی ایستاده مقابل این تخریب‌ها شورای عالی بوده و وقتی کنار گذاشته شود دیگر مانعی بر سر راه نیست. از بعد از تصویب طرح ۵۷ هکتاری در سال ۸۹، شورای عالی شهرسازی بود که اجازه عملیاتی شدن طرح را نداد. پیروز حناچی که در سال ۹۲ رئیس شورای عالی بود طرح را لغو کرد و حالا کنار گذاشتن شورای عالی خطر بزرگی است.»
او می‌گوید رستم قاسمی، وزیر پیشین راه و شهرسازی بعد از سفر استانی به شیراز و دیدن حجم مخالفت‌ها، نامه‌ای به مخبر، معاون اول رئیس جمهور نوشت و در آن درخواست لغو این تفویض اختیار را مطرح کرد و گفت طرح جنجالی است و باید از مسیر شورای عالی بگذرد و به صورت تفویض اختیار نمی‌تواند در استان جلو برود اما به نامه‌ها و درخواست‌ها بهایی داده نشد.
کلانتری از سوی دیگر می‌گوید ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ مصوبه کمیسیون ماده ۵ استان هم درباره طرح تصویب می‌شود و در اختیار شورای عالی قرار می‌گیرد. هرچند وزارت راه تا دو هفته پیش این مصوبه را در اختیار نداشته و نمی‌دانسته چنین مصوبه‌ای وجود دارد. با این همه استان با استفاده از این مصوبه کار را جلو می‌برد و بعد از آن بوده که تملک اراضی شروع شده است.
اینها همه در حالی است که به گفته او هیچ آماری از خرید خانه‌ها در دست نیست چراکه راه و شهرسازی استان این اطلاعات را در اختیار دارد و با مشارکت شاهچراغ این کار را پیش برده است: «در نقشه پیوست این طرح که پژوهشگاه آن را پیشنهاد داد، ۵ خانه ثبت ملی و ۳۰ خانه واجد ارزش تاریخی قرار دارند که ممکن است تخریب شوند اما گفته شده ۸ امامزاده قرار است به هم متصل شوند و این اتصال بدون تخریب ممکن نیست. راه ارتباطی از شمال سید علاالدین حسین تا شاهچراغ حتی به اندازه یک کوچه هم وجود ندارد. بنابراین کلی پلاک باید از بین برود. در حال حاضر در متن مصوبه تعداد خانه‌های تخریبی را به درستی نمی‌بینیم و فقط از همان ۳۵ خانه نام برده شده و البته فقط مانور روی ۵ خانه ثبتی است. در حالی که به خانه‌های واجد ارزش هیچ توجهی نشده است. اما باید بگویم حداقل ۱۰۰ پلاک درگیر خواهند شد.»
دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز همچنین می‌گوید بسیاری از خانه‌ها توسط وزارت میراث فرهنگی ثبت نشده و این خود تخلف بزرگی است: «بسیاری از این خانه در زمان مدیریت مصیب امیری ثبت نشدند. ایشان در حال حاضر رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی است و حالا با دستور ایشان مرزبندی در این محل کشیده شده. همه اینها تخلفات آشکار است که وزارتخانه هیچ توجهی به آن ندارد.»
او می‌گوید در حال حاضر تلاش برای تملک خانه‌ها در جریان است و آنها به سمت تخریب فیزیکی حرکت نخواهند کرد: «آنها می‌خواهند همه خانه‌های مدنظرشان را خریداری کنند و بعد وارد کار تخریب شوند. این خانه‌ها به اجبار در حال خریداری شدن است. آنها از ماده ۸ استفاده می‌کنند و اگر کسی راضی نباشد هم مجبورش می‌کنند تا خانه‌اش را تخلیه کنند.»
تخلیه اجباری خانه‌های شیراز مانند اتفاقی است که در دهه هفتاد، مردم مشهد شاهد آن بودند. در آن زمان ساکنان اطراف حرم امام رضا(ع) به اجبار مجبور به تخلیه محل شدند و در حالی که این کار به بهانه گسترش صحن حرم انجام شده بود، به جای گسترش صحن، پاساژهای بزرگ و مال‌های فراوان قد علم کردند و ساکنان منطقه آواره شدند. این اتفاق حالا بار دیگر در حال تکرار است: «در دهه هفتاد هم آن چند هکتار خراب شده در شیراز، صرف ساخت پارکینگ و ساختمان شد. هیچ کدام از آن زمین‌ها برای حرم استفاده نشدند. این کارها فقط قلب مردم را به درد آورده و با استفاده از نام امام و امامزاده باعث چپاول و بهره اقتصادی تعداد اندکی از افراد شده است. اینجاست که دلسوزان باید فکری به حال این وضعیت کنند در غیر این صورت با وضعیتی بدتر از مشهد روبه‌رو خواهیم شد.»