نقش و انواع بام‌ها در معماری اقلیمی ایران، با تمرکز بر تاثیرات اقلیمی و راهکارهای طراحی بهینه برای هر منطقه تحلیل و بررسی می‌شود.
بام در معماری ایران به‌عنوان بخشی از فضای زندگی شناخته می‌شود که علاوه بر داشتن حجم‌های پیچیده و زیبا، گاهی به‌عنوان حیاط نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بام‌ها تاثیرپذیرترین جزء ساختمان در برابر عوامل اقلیمی هستند. تابش آفتاب در تابستان و بارش برف و باران در زمستان بیشترین تاثیر را بر بام ساختمان‌ها می‌گذارند. از این رو، انتخاب نوع بام و مصالح مورد استفاده در آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
انواع بام:
بام‌های یکپارچه یا ترکیبی سنگین: این نوع بام‌ها که بیشتر مسطح هستند، می‌توانند به‌صورت شیب‌دار نیز ساخته شوند. مصالح این بام‌ها بیشتر از بتن یا آجر است که ظرفیت حرارتی نسبتا زیادی دارند. انتقال حرارت در این بام‌ها به‌صورت رسانش انجام می‌شود و عوامل تعیین‌کننده خصوصیت حرارتی آن‌ها شامل رنگ سطح خارجی، مقاومت حرارتی و ظرفیت حرارتی مصالح است.
بام‌های یک لایه یا دو لایه سبک: بام‌های سبک ممکن است تنها از یک لایه یا از دو لایه ترکیبی بام و سقف ساخته شوند. در بام‌های دو لایه، انتقال حرارت به‌صورت همرفت و تابش انجام می‌شود و عوامل موثر در ویژگی‌های حرارتی آن‌ها شامل مصالح، رنگ سطح خارجی، وضعیت تهویه هوا بین دو لایه و مقاومت حرارتی مصالح هر دو لایه است.
میزان انتقال حرارت بام به چه عواملی بستگی دارد:
بام در اقلیم‌های مختلف:
اقلیم گرم و خشک:
اقلیم معتدل و مرطوب:
اقلیم گرم و مرطوب:
اقلیم سرد کوهستانی:
نتیجه‌گیری:
با توجه به تنوع اقلیمی در ایران، انتخاب نوع بام و مصالح آن نقش حیاتی در بهینه‌سازی مصرف انرژی و ایجاد آسایش حرارتی دارد. هر منطقه جغرافیایی نیازمند راهکارهای خاصی برای طراحی بام است که علاوه بر کاهش اتلاف حرارتی، به حفظ منابع طبیعی و کاهش تاثیرات منفی بر محیط زیست کمک می‌کند. توجه به اصول طراحی اقلیمی و انتخاب مصالح مناسب، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند تاثیر بسزایی در کیفیت زندگی ساکنان و پایداری ساختمان‌ها داشته باشد.
تهیه و تنظیم: پویا مودتی، کارشناس ارشد معماری، گرایش انرژی
منابع:
تماشای معماری آلوار آلتو
