کابل‌های فرسوده و سیم‌کشی‌های موقت، بازار تاریخی تبریز را با خطر آتش سوزی مواجه می‌کند و وعده‌های ساماندهی شبکه برق این میراث جهانی هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.
به گزارش رسانه " اخـبــار معـمـاری " به نقل از مهر، ساعت هنوز به ۹ صبح نرسیده بود، اما بازار تاریخی تبریز از همان دقایق ابتدایی روز پر از هیاهوی زندگی شده بود. مغازه‌داران پشت پیشخوان‌های چوبی خود ایستاده بودند، چای تازه‌دم کنار دستشان بخار می‌کرد و خریداران در میان کوچه‌های تودرتوی بازار، چانه‌زنی می‌کردند. نور خورشید از شیشه‌های رنگی سقف بازار می‌تابید و فضای آرام‌بخش و تاریخی بازار را روشن می‌کرد.
اما چیزی این میان چشم را آزار می‌داد؛ کابل‌های برق که همچون مارهایی پیچیده به سقف‌های چوبی بازار چسبیده بودند. سیم‌هایی که از سال‌ها پیش، بدون نظارت و استاندارد، برای تأمین برق این بازار وسیع کشیده شده‌اند و حالا هر لحظه ممکن است جان و مال کسبه و مشتریان را به خطر بیندازند.
برق بازار هیچ‌وقت پایدار نیست. هر روز منتظریم که برق برود یا خبری از آتش‌سوزی بیاید، این جمله را یک مغازه‌دار می‌گوید، مردی که بیش از سه دهه در بازار پارچه‌فروشان کار کرده است. او در حالی که دست‌هایش را روی پیشخوان چوبی قدیمی گذاشته، به نقطه‌ای در سقف اشاره می‌کند: همین جا، سال گذشته، جرقه‌ای باعث شد که نصف بازار تعطیل شود. آتش‌سوزی آن روز هنوز در یاد همه ما هست.
بازار تاریخی در آتش
وقتی سخن از بازار تبریز می‌شود، اولین چیزی که به ذهن می‌آید، عظمت و شکوه معماری آن است؛ یکی از بزرگ‌ترین بازارهای سرپوشیده جهان، با بیش از ۵۵۰۰ حجره و مغازه. اما این مجموعه که روزگاری نماد نظم و شکوه بود، حالا به میدانی از خطرات و مشکلات تبدیل شده است.
یکی از بزرگ‌ترین این مشکلات، وضعیت خطرناک شبکه برق بازار است. طی سال‌های اخیر، این مسئله بارها و بارها باعث وقوع حوادث ناگوار شده است. آخرین مورد، آتش‌سوزی سال گذشته بود که در بخش کفاشان رخ داد و خساراتی گسترده بر جای گذاشت.
آقای احمدی، یکی از کسبه کفاشی، با چهره‌ای غمگین داستان آن روز را روایت می‌کند: هیچ‌وقت آن روز را فراموش نمی‌کنم. ساعت حدود ۲ ظهر بود که صدای فریاد آمد. همه می‌دویدند و می‌گفتند آتش گرفته. سقف‌ها مثل کاه می‌سوخت و هیچ کاری نمی‌توانستیم بکنیم.
تابستان سخت برق در بازار
اگرچه آتش‌سوزی‌ها بزرگ‌ترین تهدید برای بازار هستند، اما مشکلات برق در تابستان امسال شکل دیگری به خود گرفت. با افزایش مصرف برق و ضعف شبکه، قطعی‌های مکرر برق زندگی را برای کسبه بازار دشوار کرد.
خانم رضایی، فروشنده ادویه، در حالی که بسته‌های زردچوبه و فلفل را مرتب می‌کند، می‌گوید: قطعی‌های برق، ما را از کار انداخت. مشتری که وارد مغازه می‌شود و می‌بیند تاریک است، همان لحظه مغازه را ترک می‌کند. چند بار هم مجبور شدیم اجناس را بیرون ببریم تا خراب نشوند.
در میان کسبه، برخی تصمیم گرفتند ژنراتورهای کوچک خریداری کنند تا در زمان قطعی برق بتوانند مغازه‌های خود را روشن نگه دارند. اما این ژنراتورها خود دردسر دیگری هستند. آقای علوی، که در بخش فرش‌فروشان کار می‌کند، می‌گوید: ژنراتورها نه‌تنها هزینه‌بر هستند، بلکه خطرناک هم هستند. یک بار یکی از ژنراتورها جرقه زد و نزدیک بود فاجعه دیگری رقم بخورد.
روایت سیم‌کشی‌های موقت و خطرناک
اگر کمی دقیق‌تر به سقف‌های بازار نگاه کنید، متوجه سیم‌هایی می‌شوید که در هم پیچیده‌اند. سیم‌کشی‌هایی که شاید در ابتدا به‌عنوان راه‌حلی موقت در نظر گرفته شده بودند، حالا تبدیل به یک خطر دائمی شده‌اند.
یکی از کارمندان شرکت برق تبریز نیز این باره می‌گوید: مشکل اصلی این است که این سیم‌کشی‌ها هیچ‌گاه با استانداردهای لازم انجام نشده‌اند. بسیاری از این سیم‌ها فرسوده شده‌اند و با کوچک‌ترین بار اضافه، می‌توانند باعث آتش‌سوزی شوند.
نشست‌های مدیریتی و وعده‌های اجرانشده
مشکل برق بازار تبریز، موضوعی نیست که تازه کشف شده باشد. طی سال‌های اخیر، نشست‌های متعددی با حضور مسئولان استانی و شهری برگزار شده است. در آخرین مورد، مجید فرشی، مدیرکل مدیریت بحران استان آذربایجان شرقی، اعلام کرد که ساماندهی شبکه برق بازار یکی از مصوبات سفر ریاست‌جمهوری به استان بوده است.
وی در یکی از این نشست‌ها گفت: ما باید با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، شرکت برق تبریز و اداره کل میراث فرهنگی، طرحی معین و قابل اجرا برای ساماندهی برق بازار ارائه دهیم.
اما این وعده‌ها تاکنون فراتر از کاغذ نرفته‌اند. کسبه بازار معتقدند که هیچ تغییری در وضعیت موجود ایجاد نشده است.
حفظ بافت تاریخی و چالش‌های پیش رو
یکی از موانع اصلی در اجرای طرح‌های بهبود زیرساختی بازار، حفظ بافت تاریخی آن است. بازار تبریز در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده و هرگونه مداخله در ساختار آن باید با حساسیت بالایی انجام شود. این مسئله کار را برای شرکت برق تبریز دشوار کرده است.
یکی از کارشناسان میراث فرهنگی در این باره می‌گوید: ما نمی‌توانیم به بازار به‌عنوان یک مکان معمولی نگاه کنیم. هر تغییر باید با دقت انجام شود تا به اصالت تاریخی آن آسیب وارد نشود.
در حالی که مشکلات برق بازار تبریز روزبه‌روز بیشتر می‌شود، کسبه و ساکنان این منطقه تاریخی منتظر اقدام مسئولان هستند. آیا وقت آن نرسیده که وعده‌ها به عمل تبدیل شوند؟ آیا باید منتظر حادثه دیگری باشیم تا چرخ‌های تغییر به حرکت درآید؟
بازار تبریز، با تمام زیبایی و تاریخش، شایسته آینده‌ای روشن‌تر است. این میراث گران‌بها نباید قربانی بی‌توجهی شود.
تماشای معماری آلوار آلتو
