وقتی صحبت از مصر باستان در میان باشد، این اهرام "سه‌گانه جیزه" هستند که در ذهن خودنمایی می‌کنند، سازه‌های باستانی و با شکوهی که خلاقیت در معماری مصریان باستان را به تصویر می‌کشند. با این حال، این اهرام نمونه‌های تکامل یافته یک هرم قدیمی‌تر محسوب می‌شوند، هرم پلکانی «جوزر».
به گزارش رســانـه" اخـبــار معـمـاری " به نقل ازایسنا هرم پلکانی «جوزر» که حدود چهار هزار و هفتصد سال پیش در «سقاره» ساخته شده است، نخستین هرمی محسوب می‌شود که مصریان بنا کرده‌اند.
«جوز»، فرعون مصر باستان که نام این هرم پلکانی نیز از او برگرفته شده است، در دودمان سوم مصر بر این سرزمین حکومت می‌کرد. کارشناسان معتقدند: برنامه‌ریزی ساخت این هرم را «ایمهوتپ»، وزیری که به او خدمت می‌کرد، بر عهده داشته است.
هرم «جوزر» در ابتدا به عنوان یک مقبره «مصطبه» (بنایی با سقف صاف و دیوارهای شیب‌دار) ساخته شد و پس از چندین بازسازی در نهایت به یک هرم ۶۰ متری با نمایی متشکل از شش طبقه تبدیل شد. این هرم با استفاده از ۳۳۰,۴۰۰ متر مکعب سنگ و گِل ساخته شد.
تونل‌هایی که زیر این هرم ساخته شده‌اند یک شبکه پر پیچ و خم ۵.۵ کیلومتری را تشکیل می‌دهند.
در ابتدا، اجساد فرعون‌ها در مقبره‌های «مصطبه» کوچکتر ساخته می‌شدند و سارقان می‌توانستند با حفاری سقف آن وارد شوند، اما با ساخت هرم پلکانی «جوزر» ورود به مقبره با حفاری از قسمت قله تقریبا غیرممکن می‌شد. «رگ کلارک» که یک مصرشناس است، اعتقاد دارد حفاظت از مقبره در مقابل با سارقان یکی از دلایلی است که مصریان باستان به ساخت این هرم پلکانی روی آوردند.
با این‌که هرم پلکانی از امنیت بهتری برخوردار بود، اما مردم در نهایت توانستند به داخل آن راه پیدا کنند و امروزه بیشتر آثار تاریخی داخل مقبره و حتی مومیایی «جوزر» در آن وجود ندارد. البته همه مومیایی‌های این مقبره از محل ربوده نشده‌اند. در نتیجه کاوش‌های باستان‌شناسی اخیر که در این محل انجام شده است، سه مومیایی متعلق به سال‌هایی در فاصله ۷۱۲ تا ۳۳۲ پیش از میلاد، در دالان «جوزر» کشف شد. این اکتشاف نشان می‌دهد در این بازه زمانی، مردم نه تنها به قصد سرقت وارد این هرم نمی‌شدند، بلکه مومیایی‌های بیشتری را نیز داخل آن قرار می‌دادند.
به گفته «لنر» هرم پلکانی «جوزر» در مرکز مجتمعی به مساحت ۱۵ هکتار واقع شده است. یک معبد و یک مجسمه فرعون «جوزر» در بخش شمالی این هرم واقع شده است. این مجسمه به نحوی در داخل اتاقک سنگی کوچکی قرار داده شده است که چشم‌های فرعون از داخل حفره مقابل آن قابل مشاهده باشد.
در بخش زیرین این هرم پلکانی شمار زیادی از تونل و دالان ساخته شده است. در مرکز این تونل‌ها، یک دالان به عمق ۲۸ متر قرار دارد و اتاقک تابوت فرعون «جوزر» نیز در انتهای این دالان واقع شده است. زمانی که باستان‌شناسان این دالان را کشف کردند، تابوت فرعون در آن قرار نداشت، اما ادامه کاوش در این دالان به کشف ۳۲ تکه از تابوت‌دان گرانیتی فرعون منجر شد. کارشناسان با بررسی این تکه‌های به جای مانده دریافتند تابوت‌دان این فرعون حدودا ۱.۷۵ تن وزن داشته است. تحقیقات نشان می‌دهد، سازندگان ابتدا قصد داشتند سقف این مکان را با سنگ‌های آهکی که روی آن‌ها طرح چندین ستاره حکاکی شده است، تزئین کنند تا از این طریق بتوانند نمایی از یک آسمان پرستاره را به وجود بیاورند، اما درنهایت سقف ساده و با سنگ‌های گرانیتی ساخته شد.
ساخت این هرم پلکانی، سرمنشأ ساخت هرم در مصر باستان بود. البته روند ساخت هرم با بنا شدن اهرام جیزه به اوج رسید. در نتیجه «ایمهوپ» که به عنوان طراح هرم پلکانی جوزر شناخته می‌شود، آغازگر یک برنامه ساخت‌وساز و معماری بود. فرعونِ «جوزر» به «ایمهوتپ» افتخار نادری اعطا کرد و اجازه داد نام و عنوان او زیر یکی از مسجمه‌های فرعون حکاکی شود. یکی از لقب‌هایی که برای «ایمهوتپ» استفاده می‌شد «رییس مجسمه‌سازان» بود، لقبی که شایسته طراح نخستین هرم مصری است.
یکی از مسائلی که از دیرباز ذهن علاقه‌مند را مشغول کرده است موقعیت مکانی مقبره «ایمهوتپ» است. مصرشناسان معتقدند با توجه به نقش «ایمهوتپ» در ساخت هرم پلکانی این احتمال وجود دارد که او در نزدیکی این سازه دفن شده باشد. البته بر اساس یکی از فرضیه‌ها، «ایمهوتپ» را زیر هرم پلکانی دفن کرده‌اند و فقط ادامه کاوش در هرم می‌تواند صحت و یا نادرستی این فرضیه را اثبات کند.
تماشای معماری آلوار آلتو
