«عمارت آمریکایی‌ها» بنایی در انتهای پارک پرواز همدان، یکی از زیباترین خانه باغ‌های شهر در منطقه اعتمادیه، عمارتی که در اوایل دوره پهلوی در دو طبقه با سقفی شیروانی و ستون‌هایی در چهار طرف ساخته شد.
به گزارش پایگاه " اخبار معماری " به نقل از ایسنا، این بنای زیبا در ۲۷ آبان ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید اما از کاربری آن در دوران مختلف اطلاعات چندانی در دست نیست، بعضی‌ها می‌گویند ابتدا به عنوان مکان استقرار پزشکان آمریکایی مورد استفاده قرار می‌گرفته، در برخی منابع هم آمده در جنگ جهانی دوم وقتی نیروهای متفقین در کشور ساکن شدند آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها هم در همدان مستقر شدند که یکی از نقاط تمرکز آن‌ها تپه «نورمهال» بود، پس از نقل مکان آمریکایی‌ها و رفتن کسانی که بعد از آمریکایی‌ها آنجا بودند، تعدادی انگلیسی که برای امر تجارت در همدان فعالیت داشتند، عمارت منسوب به آمریکایی‌ها را انتخاب کرده و در آنجا مستقر شدند.
نورمهال، عمارت زیبای آن و توضیحاتی که در بالا آورده شد را یک طرف بگذاریم و آن طرف قضیه را هم شرح دهیم. «ساخت و ساز» در جوار این خانه تاریخی قصه غم انگیزی است که هر چند وقت یک بار سر زبان‌ها می‌افتد.
پس از آخرین خبر مربوط به نورمهال که احداث برج‌های دوقلوی کمیته امداد در عرصه این بنای تاریخی در سال گذشته بود، چند روز قبل خبرهایی مبنی بر ساخت برج ۳۳ طبقه در جنب عمارت به گوش رسید که اما و اگرهای فراوانی به همراه داشت، خبرها حاکی از تغییر کاربری زمین جنب نورمهال و احداث برج چند طبقه مسکونی و بلندمرتبه سازی در جوار آن بود به همین علت پای صحبت‌های دو تن از اعضای شورای شهر همدان نشستیم تا از برج سازی جنب نورمهال بگویند.
رئیس شورای اسلامی شهر همدان در این رابطه به خبرنگار ایسنا گفت: این پیشنهاد را شهرداری به کمیسیون ماده ۵ فرستاده و در آنجا رسیدگی شده است.
سیدمسعود عسگریان ادامه داد: با توجه به اینکه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مجوزی مبنی بر قرار نداشتن زمین در حریم نورمهال صادر کرده، باید مشاور طرح جامع شهر همدان نیز آن را بررسی کرده و نظر دهد.
وی با بیان اینکه این طرح هنوز صددرصد تأیید نشده است، اظهار کرد: هر طرحی که کمیته فنی و کمیسیون ماده ۵ مصوب می‌کند، باید در شورای عالی معماری و شهرسازی کشور هم تأیید شود و از آنجا که در شهر همدان مشاور طرح جامع داریم این مشاور نیز باید طرح را تأیید کند.
رئیس شورای اسلامی شهر همدان اضافه کرد: به عبارت دیگر علاوه بر موافقت اداره کل راه و شهرسازی و وزارت میراث فرهنگی، دو مرجع بالادستی نیز وجود دارد که باید در مورد طرح مذکور نظر بدهند.
وی با اشاره به اینکه علاوه بر این مکان با بلندمرتبه سازی دو نقطه دیگر هم موافقت شده است، مطرح کرد: اجرای تمام این طرح‌ها منوط به نظر مشاور و شورای عالی معماری و شهرسازی کشور است.
عسگریان با بیان اینکه درباره بحث بلندمرتبه سازی، شهروندان تابع مجوز دستگاه‌های تخصصی هستند، گفت: شورا وظیفه نظارت بر این امور را دارد و دستگاه‌های متولی براساس ضوابط و مقررات هر آنچه را اعلام کنند اعضای شورای شهر منطبق کرده و ایرادات فرضی را منعکس می‌کند.
وی افزود: مساحت این زمین ۳۵۰۰ متر و متعلق به دولت است و پس از اخذ موافقت میراث فرهنگی و انجام فرآیند قانونی در کمیته فنی و کمیسیون ماده ۵ منتظر اظهارنظر مشاور طرح جامع و شورای عالی معماری و شهرسازی کشور هستیم.
رئیس شورای شهر همدان ادامه داد: اصولاً و قانوناً در مورد این قضیه مراجع بالادستی باید بررسی‌های جامع و کامل را انجام دهند و اظهارنظر قطعی را اعلام کنند.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر همدان نیز در گفت‌وگو با ایسنا، بیان کرد: این اقدام از طریق شورای شهر انجام نشده و ما در کمیسیون تخصصی از این قضیه اطلاع نداشتیم اما روند قانونی از طریق کمیسیون ماده ۵ طی شده است.
نرگس نورالله‌زاده توضیح داد: آنچه بنده تاکنون مطلع شده‌ام این است که ظاهراً شورای عالی معماری و شهرسازی این مصوبه را رد و اعلام کرده براساس ضوابط شورای عالی بلندمرتبه سازی در شهرها نیازمند طرح جامع است که باید از طریق مشاور انجام و در شورای عالی مصوب شود و صرفاً در مکان‌هایی که مورد تصویب قرار بگیرد، مجوز صادر شود.
وی با بیان اینکه براساس نامه‌ای که اخیراً و در پاسخ این مصوبه به استان ابلاغ شده طرح فوق کنار گذاشته خواهد شد، گفت: بلندمرتبه سازی ماحصل تفکر معماری ایرانی- اسلامی نیست و زاییده تفکر غرب است.
نورالله‌زاده شرح داد: امروزه دنیای غرب هم در ضوابط شهرسازی به سمت بلندمرتبه سازی نمی‌رود و این قضیه را منسوخ شده می‌داند، از آنجا که ایجاد بلندمرتبه‌ها مشکلات اجتماعی و کالبدی برای شهرها ایجاد کرد، دنیای غرب به این نتیجه رسید که بلندمرتبه سازی نمی‌تواند درمان مناسبی برای ایجاد مسکن در شهرها باشد.
وی ادامه داد: بنابراین نظام غربی که خود ایجادکننده و سردمدار بلندمرتبه سازی بود، در حال حاضر آن را کنار گذاشته و برای آن جایگزین‌هایی تعریف کرده است؛ به عنوان مثال در حوزه تبلیغات بحث مزارع، خانه‌های تک ساختمانی و احترام به طبیعت را جایگزین و مطرح می‌کند.
نورالله‌زاده خاطرنشان کرد: از نگاه معماری ایرانی- اسلامی بلندمرتبه سازی جایگاهی ندارد و از نگاه معماری غرب هم فعلاً منسوخ شده است و در ضوابط شهرسازی استفاده نمی‌شود اما متأسفانه چون ما در نظام شهرسازی مقداری عقب‌تر هستیم، هنوز کاربرد دارد.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر همدان اضافه کرد: مقام معظم رهبری در فرمایشات سال ۷۸ تأکید کردند به دنبال شهرسازی ایرانی- اسلامی باشیم اما این قضیه آنطور که باید مورد توجه در ضوابط و قوانین مربوطه قرار نگرفت و بسیاری از شهرها به دنبال آن هستند.
وی مطرح کرد: بعضی‌ها با این استدلال که بلندمرتبه سازی باعث کاهش قیمت مسکن می‌شود به دنبال آن هستند در صورتی که این تصور اشتباه است، در بلندمرتبه سازی به لحاظ یکسری هزینه‌های فنی و اجرایی که به ساختمان اضافه می‌شود، قیمت تمام شده ساختمان بیشتر است، از طرفی هر چه ارتفاع بیشتر باشد قیمت زمین برای سازنده کاهش پیدا می‌کند و به نفعش است اما خریدار، ساختمان را در ارتفاع سازی بسیار گران‌تر می‌خرد.
نورالله‌زاده ادامه داد: در حال حاضر قیمت یک واحد در برج با یک ساختمان عادی در همان حوالی تفاوت دارد و در برج گران‌تر است، به عبارت دیگر برج سازی در شرایط عادی هم باعث ارزانی مسکن نمی‌شود و منفعتش فقط برای سازنده است.
وی با اشاره به اینکه بلندمرتبه سازی نه تنها باعث ارزانی مسکن نمی‌شود بلکه به گران‌تر شدن آن دامن می‌زند، گفت: اگر عمارت نورمهال حریمی داشته باشد و در ضوابط حریم بافت واجد ارزش حتماً باید رعایت شود و این موارد براساس ضابطه و قانون انجام می‌گیرد.
در پایان باید گفت مشخص نیست اگر برج‌سازی در تپه نورمهال از نظر میراث فرهنگی ممنوعیت قانونی ندارد، پس چرا مجوز ساخت برای برج‌های دوقلوی کمیته امداد صادر نشد و قرار است برجی ۳۳ طبقه توسط شهرداری در همان منطقه احداث شود؟
تماشای معماری آلوار آلتو
