یک اسکلت ساختمانی به تازگی در حریم منظری پل خواجو، یکی از بی‌بدیل‌ترین پل‌های تاریخی ایران برافراشته شده است، این بنا که درست در کریدور دید این پل عصر صفوی قد علم کرده به گفته کارشناسان میراث فرهنگی، دهن‌کجی دیگر به آثار شاخص معماری شهرموزه اصفهان است.
به گزارش پایگاه " اخبار معماری " به نقل از ایرنا، ارتفاع بناها در حریم منظری پل‌های تاریخی اصفهان ۱۲ متر است، پیشتر این ارتفاع را یک ساختمان در حریم پل مارنان شکست و حالا ساختمانی که تیرماه سال گذشته پروانه دریافت کرده، در کریدور دید پل خواجو، این اثر یگانه معماری ایران را تحت شعاع قرار داده است.
رعایت خط آسمان و ارتفاع مشخص و تعیین شده در حریم آثار تاریخی از الزامات و بایسته‌هایی است که باید رعایت شود، در غیر این صورت منظر آثار میراث فرهنگی مخدوش و یا کور می‌شود، سنگ بنایی که کج گذاشته شد، تا ثریا کج می‌رود؛ این حکایت بلندمرتبه‌سازی در حریم آثار تاریخی اصفهان است که هر سال برگی بر دفتر آن افزوده می‌شود و آن را به اتفاقی معمول برای آثار تاریخی و شاخص اصفهان تبدل کرده است.
الگوی هنجارشکن و رشد بلند مرتبه‌سازی در حریم منظری بناهای تاریخی، همان چیزی بود که فعالان و کارشناسان میراث فرهنگی از آن بیم داشتند؛ حالا هرچند وقت یکبار برافراشته شدن ارتفاعی نامعمول در کنار آثاری مثل چهارباغ، میدان نقش جهان و یا به تازگی خواجو، این اتفاق را در میراث فرهنگی اصفهان به روندی به نظر معمول تبدیل کرده که با وجود اعتراض و انتقاد کارشناسان بعد از مدتی با حمایت نهادهای شهری و یا مراجع امر تبرئه و به بوته فراموشی سپرده می شوند؛ اتفاقی که همان صحه گذاشتن بر الگوی نادرست افزایش ارتفاع در حریم منظری آثار تاریخی و رقم زدن آینده‌ای نامعمول برای سیمای میراث فرهنگی اصفهان است.
داستان این تخطی ها از کجا آب می خورد؟
به نظر می‌رسد جهان‌نما تجربه عبرت‌آموزی نبوده و به گونه ای شهر تاریخی اصفهان را در مقابل بلند مرتبه‌سازی‌ها واکسینه کرده است! ساختمان عظیم الجثه‌ای که بیشتر به یک دژ نظامی در جوار چهارباغ و میدان نقش جهان می‌ماند و سنگ بنا را مدیران شهری وقت از همین جا کج گذاشتند.
ارتفاع گرفتن هتل کوچه ارفعی در حریم چهارباغ و محور تاریخی فرهنگی اصفهان، بلندمرتبه‌سازی در حریم منظری پل مارنان، بالا آمدن ساختمان مجتمع تجاری نیوشا در حریم دولتخانه صفوی و میدان نقش جهان، نوسازی و ارتفاع گرفتن چند ساختمان در گذر سعدی به بهانه بازسازی و حالا این اتفاق چنان عادی و معمول شده که به روشنی در کریدور باز پل خواجو، اسکلت یک ساختمان قد علم کرده و منظر این پل تاریخی را مخدوش کرده است.
در مقابل این اتفاقات نامیمون که انگار شیرازه آن دیگر در رفته است و هرکس به راحتی می‌تواند قوانین حریم آثار تاریخی را در شهر اصفهان دور بزند، کارشناسان معماری و فعالان میراث فرهنگی که به تنگ آمده‌اند می پرسند؛ مگر این شهر، سازمان بازرسی و قاضی القضات ندارد؟ چرا کسی به فریاد اصفهان و هویت تاریخی و فرهنگی آن نمی‌رسد؟ داستان این تخطی‌ها از کجا آب می خورد؟ آیا حفظ میراث تاریخی به عنوان شناسنامه های این سرزمین با این متد امکان پذیر است؟
در میراث فرهنگی اصفهان چه خبر است؟
رامین مدنی، رئیس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با ابزار نگرانی از بلند مرتبه‌سازی‌ها در حریم آثار معماری و فرهنگی شاخص اصفهان افزود: شهر، شهردار و میراث فرهنگی دارد و مسوولان امر باید بسیاری از مشکلات از دست را برطرف کنند.
وی معتقد است که سیاست‌های موجود، سیاست‌های خوب و کارآمدی برای نگهداری میراث فرهنگی نیست و در عین حال درباره ساختمانی که در حریم منظری پل‌خواجو ارتفاع گرفته است، گفت: ساختمان مذکور در نظام ارتفاعی پل خواجو اتفاق خوشایندی نیست، اگر پروانه برای این ساختمان صادر شد، مسئولان شهرداری باید بتوانند نظر ذینفع را جلب کنند که از این کار اجتناب کند یا اگر پروانه‌ای صادر نشده قطع به یقین باید متوقف و دستور تخریب داده شود، چون این ساختمان در حریم و در کریدور دید یکی از شاخص‌های معماری جهان قرار می‌گیرد.
مدنی گفت: محدوده‌های تاریخی شهر اصفهان قابلیت چنین کارها و شایستگی چنین برخوردهایی را به هیچ وجه ندارد و باید هرچه بیشتر محافظت شود. طبیعی است که افراد مختلفی قصد سوء استفاده هایی دارند اما اگر رابطه شفاف‌تر و مشخص‌تری در نظام تصمیم گیری باشد چنین اتفاقات ناخوشایندی رخ نمی‌دهد.
از نگاه این کارشناس معماری، تخلف‌ها آن هم در حریم منظری آثار تاریخی چیزی نیست که بتوان از کنار آن به سادگی گذشت، مدنی این موضوع را این‌گونه تشریح کرد: لزوم ثبت جهانی بافت تاریخی اصفهان این موضوع می تواندتا حدی زیادی از نابهنجاری های آتی بکاهد.
رئیس دانشکده معماری دانشگاه هنر اصفهان افزود: چه منفعتی وجود دارد که یک ساختمان یک طبقه بیشتر بسازد؟ چه گروهی منتفع می‌شوند؟ آیا این به نفع شهر، بافت و حریم تاریخی اصفهان است؟ مگر منافع مشترک شهر، فرهنگ و تاریخ یک شهر چیزی است که بشود بر سر آن معامله کرد؟ یا خرید و فروش کرد؟ آیا این شهر تجربه جهان نما را نداشت؟ چه کسی آن را ساخت؟ چه کسی مجوز داد؟
وی معتقد است این داستان باید یک جا پایان یابد و با تخلفات برخورد شود.
وی ادامه داد: اینکه هر بار یکی از این قارچ ها در حریم آثار تاریخی شهر بالا می‌آید باید سازمان بازرسی ورود کند، اگر قانون هست و حرایم تعریف شده و شهر طرح تفضیلی دارد که این‌گونه هم هست باید دید این داستان از کجا آب می‌خورد؟
میراث فرهنگی نادیده گرفته می شود
محمدرضا قانعی، معمار و کوشنده میراث فرهنگی معتقد است که ابتدا باید از شهرداری گلایه کنیم که فقط منافع آنی و زودگذر را می‌بیند و به شکلی میراث فرهنگی را ندیده می‌گیرد و بعد از میراث فرهنگی گله‌مند شد که چگونه باید چنین اتفاقاتی در کنار یک بنای صفوی بیفتد.
وی گفت: متاسفانه پروانه برای ساختمان مذکور بر اساس یکسری معیارهای کمی صادر شد و به اینکه این بنا در حریم پل خواجو ساخته می‌شود توجهی نشده است؛ این موضوع هم تکرار همان ماجرای ارتفاع گرفتن هتل کوچه ارفعی در حریم چهارباغ است.
وی ادامه داد: همیشه گفته‌اند که یکسری افراد غرولند می‌کنند و بعد از مدتی هم خاموش می‌شوند! بروید بک گراند(پس زمینه) پل خواجو را از این طرف ببینید که چگونه شده است؟ همه این برج‌هایی که ساخته‌اند بک گراند پل خواجو را از بین برده‌اند.
قانعی در توضیح بیشتر افزود: زمانی تصویب شد که ارتفاعی بیشتر از ۱۲ متر در اصفهان ساخته نشود؛ این محدوده رینگی بود که در حقیقت بتوانند دید و منظر گنبدها را حفظ کنند و از بین نرود، این از منطقی آمده بود که ساختمان نباید از ارتفاع درخت هایی که در این جلگه هست تجاوز کند ولی بعد دیدیم که شرایط به این شکل شد که حالا می‌بینید و من برای خودمان و شهرمان متاسفم.
اتفاق ناخوشایندی است
اشاره قانعی به مخدوش شدن حریم منظری بناهای تاریخی اصفهان است؛ گنبدها، پل‌ها و منارهایی که هویت شهر تاریخی و توریستی اصفهان است و کور کردن دید این عناصر معماری با این روند روزافزون برای میراث فرهنگی این شهر اتفاق ناخوشایندی است.
به تعبیر وی این مشکل خاص پل خواجو نیست و آبشخور آن طرز فکر مدیرانی است که در سال‌های اخیر نه تنها رشد نداشته اند که عقب‌گرد هم کرده‌اند.
وی تصریح کرد: تخریب ها، همه نوع اش به یک شکل معمول درآمده است، همه به کارهای غلط گذشته رجعت داده می‌شوند و این‌گونه این جریان دامن زده می‌شود، دیدیم که چند وقت پیش هتلی حریم چهارباغ را شکست و یا ساختمانی که در حریم پل مارنان، نیمه کاره، سال‌ها رها شده است، متاسفانه خشت کجی را شروع کردیم و این تا ثریا کج رفت.
از نگاه قانعی مسئولان امر در شهرداری و میراث فرهنگی دارای صلاحیت لازم برای حفظ داشته‌های میراث فرهنگی اصفهان نیستند چراکه افراد تنها باید در حلقه سیاسی باشند تا به مسند برسند و به همین دلیل نمی‌توانند صلاح میراث فرهنگی را درست تشخیص بدهند.
تلاش خبرنگار ایرنا برای پیگیری چند و چون ماجرای این ساختمان و مصاحبه با حسینی نیا، معاونت معماری و شهرسازی شهرداری اصفهان بی‌نتیجه ماند، مسئولان دفتر او به ایرنا گفتند که اگر معاون شهرسازی و معماری صلاح بداند با ما مصاحبه می‌کنند.
مالک مجوزی از میراث فرهنگی ارایه نکرد
اما ناصر طاهری معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان درباره ساختمانی که منظر خواجو را مخدوش کرد،گفت: یگان حفاظت را برای بررسی به محل مورد نظر فرستادیم اما مالک مجوزی از میراث فرهنگی به ما نشان نداد، دو بار هم با شهرداری منطقه مکاتبه کردیم که ماجرا از چه قرار است اما هیچ جوابی به ما داده نشد.
به گفته طاهری در اسناد و مدارک میراث فرهنگی هم مجوزی برای این ساختمان داده نشده است.
وی یادآور شد: در تابلو پلاک مورد نظر، ارتفاع ساختمان بیشتر از ۱۲متر است اما از آنجا که در تابلو، نه کد نوسازی و نه نام مالک زده نشده بود با همان مشخصات موجود برای شهرداری نامه زدیم که چه پروانه‌ای برای ساختمان صادر شده است.
طاهری به خبرنگار ایرنا گفت: ضوابط در طرح تفضیلی لحاظ شده است، ارتفاع بناهای برِ خیابان، تا ۱۵۰ متری پل‌های تاریخی ۱۲ متر است، از ۱۵۰ متر بیشتر، ارتفاع ۱۷ متر و در برخی مکان‌ها هم ارتفاع ۱۴ متر است، ساختمان مذکور در کریدور دید پل خواجو قرار دارد و به نظر هم می‌رسد که در حریم باشد، اگر ارتفاع این ساختمان بیشتر از سه طبقه باشد، خلاف ضوابط است.
پل خواجو از بناهای دوره شاه عباس دوم صفوی است، که در سال ۱۰۶۰ هجری قمری بر روی زاینده رود بنا شد،خواجو به دلیل معماری چشمگیرتر و تزئینات کاشیکاری از دیگر پل‌های زاینده رود مشهورتر است، این پل بین ۲ پل تاریخی جویی و شهرستان قرار دارد.
در استان اصفهان بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام‌های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.
تماشای معماری آلوار آلتو
