کتاب ۱۰۱ قانون بنیادی برای شهرها و ساختمان‌های پایدار
این کتاب از مجموعه مختصر و مفید ۱۰۱ قانون بنیادی، بر روی تصویر بزرگتری از مفهوم پایداری تمرکز دارد که دربرگیرنده مفاهیم طراحی ساختمانها و شهرهاست. با افزایش فشار بر شرایط زیست محیطی ناشی از رشد جمعیت، شهرنشینی و تغییرات اقلیمی؛ مردم سراسر دنیا نیاز به پایدار بودن ساختمانها و شهرهایی که در آن کار و زندگی می‌کنند را بیش از پیش احساس می کنند و نسبت به آن آگاهی می یابند؛ هرچند موضوعاتی چون «چگونه پایدار بودن» و «مفهوم دقیق پایداری» همچنان پیچیده و نامفهوم به نظر می رسند. این کتاب برای روشن شدن همین مفاهیم مبهم، با تمرکز بر فرآیندهای عام طراحی، ساخت و بهره برداری ساختمانها و شهرها، نگرشی عمیق برای درک بیشتر مفهوم پایداری تبیین می کند که فارغ از مکان، به صورت جهانشمول قابل استناد بوده و به عنوان نقطه آغازی ایده ال برای دانشجویان و مجموعه نکاتی در خور یاداوری برای فعالان حوزه حرفه ای به شمار می رود.
سیاره ما از زمان پیدایش خود یعنی در حدود ۴/۵ میلیون سال پیش، بسیار بیش از آنچه ما طی ۲۰۰ هزار سال اخیر به آن افزوده یا از آن کاسته‌ایم، به خود دیده و به حیاتش ادامه داده است. از دیدگاه زمین‌شناسی، در حال حاضر ما در «عصر هولوسين» زندگی می کنیم، دوره‌ای که حدود ۱۱۷۰۰ سال پیش شروع شده و شاهد ایجاد تمدنها و پیدایش شهرها بوده است. در واقع بیش از آنکه شکنندگی و آسیب‌پذیری سیاره مطرح باشد، مخاطراتی که ما خود را در معرض آن قرار میدهیم اهمیت دارند؛ یعنی گونه‌ای از آسیب‌پذیری که از رفتار خود ما در محیط زیست ناشی می شود و بیش از پیش نمایانگر نیاز ما به تفکر و اقدام پایدار است. پایداری موضوع گسترده و پیچیده‌ای است، اما بر محور این حقیقت شکل گرفته که تمام آنچه ما انسانها برای بقاء و پیشرفت نیازمندیم به وسیله طبیعت فراهم شده است؛ بدان معنی که اگر خواستار دوامیم باید راهی برای ایجاد تعاملی پویا با طبیعت بیابیم. از یک دیدگاه، ممکن است این کتاب نیز همانند بقیه مطالب موجودی که پیرامون مفهوم پایداری شکل گرفته اند، راجع به نگرانی های جهانی درباره تخریب محیط زیست طبیعی، از بین رفتن گونه های جانوری، تغییرات اقلیمی، ذخایر غذا و انرژی و آلودگی و پسماند به نظر بیاید؛ اما این نوشتار تأکید چندانی بر نکات منفی ندارد و بیشتر تلاش می کند تا چهارچوبی با دیدگاه مثبت در جهت اخذ تصمیمات مناسب ارائه دهد.
مفهوم چند جانبه پایداری باعث جذابیت و در عین حال دشواری آن می شود. عباراتی به آنها عادت کرده‌ایم و معمولا در تبادل با هم از قبیل «زیست محیطی»، «سبز»، «سازگار با محیط زیست»، «دوستدار محیط زیست)»، «طراحی زیست اقلیمی»، «بوم شناسی استفاده میشوند. و اغلب شنیده ایم که ساختمانها و شهرها با عنوان «پایدار زیست محیطی» شناخته می شوند، اما در واقع یک ساختمان و یا شهر می تواند با معیارهای بوم‌شناسی مناسب طراحی شده باشد. (بدین معنی که مصرف انرژی بسیار کمی داشته باشد و با تجمیع منابع پایدار، آسایش انسانی را به ارمغان بیاورد) ولی هنوز به دلیل عدم پذیرش توسط جامعه، تولید پسماند و آلودگی بالا و نیز بهره برداری پیچیده و گران، ناپایدار محسوب گردد. برای طراحی محیط مصنوع پایدار، باید به طور دائم و با نگاهی فراگیر، به مردمی که برای آنها طراحی می کنیم (حال و آینده)، مکانی که در آن طراحی می کنیم و نیز طبیعت سیاره مان توجه کافی داشته باشیم. با این شیوه آنهایی که دغدغه‌شان خلق فضا و ساختمان‌های پایدارو زیبا است، تبدیل به کسانی میشوند که برای چگونگی زندگی انسانها در این سیاره راه حل‌هایی پایا و بدیع خواهند یافت. قوانین بنیادی برای آنهایی که می‌خواهند با جدیت تمام، مسئولیت اخلاقی خود را در طراحی، احداث و بهره‌برداری از ساختمان‌های پایدار و آبادانی شهرها به شیوه پایدار در زمان حال و آینده به کار ببندند؛ گردآوری و تالیف شده است. این کتاب نیز مانند جلد اول این مجموعه، در پنج فصل تدوین و با دیاگرام‌هایی مصور شده است. در فصل های اول تا چهارم آن، قوانین بنیادی مطرح شده و در فصل پنجم نحوه استفاده از آنها جهت برنامه‌ریزی بهتر در غالب این رویکرد نوین بستر این ایده نوظهور ارائه گردیده است: به این معنا که ما نباید به جستجوی راه‌هایی برای آسیب‌رسانی کمتر بسنده کنیم، بلکه باید به دنبال کسب دستاوردهای مثبت برای محیط زیست و مردم باشیم. در واقع متن اصلی کتاب، دیاگرام‌های آن هستند، چرا که یک تصویر خوب و مناسب به هزاران کلمه برتری دارد. در انتها یک کتاب‌شناسی روایی به توضیح کتاب پرداخته است و در کنار ارائه سابقه مطالعاتی و تحقیقاتی مرتبط با تدوین این قوانین، امکان دسترسی به منابع اطلاعاتی بیشتری را برای تحقیق درباره مطالب عنوان شده توسط نویسنده، همزمان با ارجاع به داخل متن فراهم می‌آورد. از آنجا که مفهوم پایداری، مفهمومی‌در حال توسعه مداوم و نیز چند بعدی است و موضوعات و مفاهیمی متنوع را در برمی‌گیرد، خواننده در فصولی که پیش رو دارید با ارجاعاتی به موضوعاتی از قبیل: ترکیبات و بوم شناسی مصالح ساختمانی، مطالعات صوت شناسی محیط، عادات زیستی پرندگان، «بیومیمتیک» یا طراحی با الهام از طبیعت، برابری و عدالت اجتماعی، زمین شناسی، فیزیولوژی انسانی (شناخت چگونگی فعالیت انسانها)، فیزیک ساختمان (شناخت چگونگی فعالیت ساختمانها)، اقلیم شناسی شهری، بررسی آبهای سطحی، سلامت، روند طراحی و کشاورزی شهری و روبرو خواهد شد. به هرحال، موضوعاتی که تحت عنوان پایداری گرد هم می‌آیند، تماما با هم مرتبط هستند و ما تلاش کرده ایم به کمک ارجاعات به قوانین دیگر در انتهای هر قانون، به حفظ ارتباط ذهنی بین آنها کمک کنیم. با توجه به ارتباط تنگاتنگ مستتر میان تمام نکات و قواعد صفحات پیش رو، امیدواریم که خواننده، این مجموعه را در درک مفهوم تفکر پایدار، مفید بیابد.
تماشای معماری آلوار آلتو
