کبوترخانه‌ها ساختمان‌هایی کهن هستند که معمولا به شکل استوانه و برای گردآوری کود کبوتر‌ها و دیگر پرندگان، به منظور مصارف کشاورزی ساخته می‌شدند.
به گزارش پایگاه " اخبار معماری " به نقل از خبرگزاری صدا و سیما؛ اوج شگفتی معماری ایرانی در طراحی و عملکرد کبوترخانه‌ها تبلور یافته است که در نوع خود جالب و نشان از نبوغ ایرانیان دارد. کبوتر خانه‌ها در تابستان خنک و در زمستان گرم می مانند، برج‌ها مانند قلعه‌هایی غیر قابل نفوذ ساخته می‌شدند تا بتوانند کبوتر‌ها را از دست شکارچیان محفوظ نگه دارند. در ساخت این کبوترخانه‌ها به ندرت از چوب استفاده می‌شده و علی رغم سابقه‌ی طولانی در ساخت آنها، هیچ دو نمونه‌ای شبیه به هم نیستند.
در گوشه و کنار ایران ساختمان‌هایی با معماری منحصر به فرد وجود دارد که یک نمونه آن برج‌های کبوتر منطقه ولاشان شهر درچه است که به تعداد زیادی در کنار هم قرار گرفته و جاذبه شگفت انگیزی از معماری را شکل داده اند. مجموعه کم نظیر برج‌های کبوترخانه شاهکار معماری ایرانی – اسلامی ۷۰۰ سال قبل واقع در ۱۲ کیلومتری اصفهان که می‌تواند تبدیل به جاذبه‌ی گردشگری و پذیرای مهمانان و گردشگران خارجی شود. انگیزه اصلی ساخت برج‌های کبوتر آن هم در وسط مزارع استفاده از کود کبوتر‌ها برای تولید محصولات کشاورزی بوده است چرا که کود آن یکی از بهترین انواع کود‌ها محسوب می‌شده و در حاصلخیزی زمین‌های زراعی به کار می‌رفته است. این نوع کود برای به عمل آوردن هندوانه و خربزه استفاده می‌شده و از دیگر موارد استفاده از کود پرندگان در دباغی، چرم سازی و ساخت باروت است.نکته جالب درباره کبوترخانه‌ها این است که پرنده‌ها برای زندگی در این برج‌ها به اسارت گرفته نمی‌شدند و از روی غریزه در آنها لانه می‌کردند چرا که ساختار این کبوترخانه‌ها شبیه صخره‌ها و شکاف‌هایی است که کبوتر‌ها دوست دارند در آنها لانه هایشان را بسازند. در این کبوترخانه ها، غذا برای کبوتر‌ها فراهم نیست. در طول روز دسته کبوتر‌ها برای پیدا کردن غذا و آب به بیرون می‌روند وشب‌ها دوباره به برج‌های کبوتری باز می‌گردند.
تماشای معماری آلوار آلتو
