گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسی در جبهه غربی برج طغرل شهرری که در جریان برخورد به آثار و شواهد فرهنگی-تاریخی در حین خاکبرداری در این محدوده انجام گرفت به کشف سازه معماری احتمالا مربوط به دوره سلجوقی منجر شد.
به گزارش پایـگاه " اخـبــار معـمـاری " به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، رضا سلمان‌پور سرپرست هیأت باستان‌شناسی روز شنبه (۲۲خرداد) با اعلام این خبر گفت: با توجه به اجرای طرح بوستان صدوق توسط سازمان نوسازی شهرداری تهران در جبهه غربی برج تاریخی طغرل در شهرری طی سال‌های ۱۴۰۰-۱۳۹۹ و برخورد به آثار و شواهد فرهنگی-تاریخی در حین خاکبرداری در این محدوده، انجام گمانه‌زنی باستان‌شناسی به منظور تعیین وضعیت استقرارهای تاریخی در آن ضروری به نظر رسید، لذا با مجوز پژوهشگاه و حمایت سازمان نوسازی شهرداری تهران کاوش در این محل در دستور کار قرار گرفت.
او مشخص کردن وضعیت لایه‌های استقراری در محوطه واقع در جبهه غربی برج طغرل، مستندسازی شواهد فرهنگی موجود، فراهم شدن امکان تعیین تکلیف ملک و بکارگیری اطلاعات حاصل در مطالعات تکمیلی باستان‌شناسی منطقه و کشور را از اهداف این طرح اعلام کرد.
سرپرست هیأت باستان‌شناسی در تشریح روش کار با بیان اینکه برنامه گمانه‌زنی باستان‌شناسی در جبهه غربی برج طغرل به صورت پژوهش میدانی و مطالعات کتابخانه‌ای انجام شد خاطرنشان کرد: به دلیل خاک‌ریزی و احداث محوطه بوستان در سطح، بیشتر آثار زیر سطح فضای بوستان قرار گرفته و تنها در بخش هایی از وسط باغچه‌هایی که هنوز عملیات عمرانی در آنها به اتمام نرسیده بود گمانه‌هایی ایجاد شد که در ادامه به آنها پرداخته می‌شود.
این باستان‌شناس افزود: بر این اساس در سه ضلع شمالی، جنوبی و غربی بوستان پنج گمانه ایجاد و پس از پاکسازی اولیه سطح گمانه‌ها تا عمق حدود ۴ متر اقدام به خاکبرداری و کاوش شد و یک گمانه در ابعاد ۷*۱۰ متر، دو گمانه در ابعاد ۵/۱*۵/۱ مترمربع و دو گمانه هم در ابعاد ۴*۴ مترمربع ایجاد شدند.
سلمان‌پور در توصیف محوطه اظهارکرد: این محوطه در زیر ساختمان‌های مسکونی و مدرسه قرار داشت که بر اساس طرح بهسازی محیطی سازمان نوسازی شهرداری تهران به منظور احداث بوستان، بیشتر این ساختمان‌ها تملک و تخریب و فضای آزاد شده از آن به بوستان تغییر کاربری داده شده است.
او ابعاد این محوطه را در حدود ۵۰*۱۰۰ مترمربع و با مساحت حدود 2هزار مترمربع دانست که در جهت شرقی- غربی گسترده شده و تا پیش از اجرای طرح بوستان، این محدوده تقریباً همسطح زمین‌های مجاور خود بوده اما پس از شروع عملیات عمرانی به دلیل احداث باغچه‌های فضای سبز و نیاز به خاک‌ریزی، بخش هایی از سطح آن تا ارتفاع حدود ۵/۱ متر خاک‌ریزی شد.
سلمان‌پور با اشاره به اینکه در گوشه شمال شرقی محدوده یک باب مدرسه وجود داشت که تخریب شده و تنها پناهگاهی که از دوران جنگ باقی مانده بود در زیر سطح آن دست نخورده باقی مانده است خاطرنشان کرد: در زمان خاک برداری بوستان برای تعریف دسترسی به پناهگاه بخشی از دیواره شمالی آن تخریب و حجم زیادی از خاک های اطراف آن برداشته شد.
وی افزود: در این خاکبرداری متاسفانه بخش زیادی از آثار یک معماری سنگی نیز تخریب و برداشته شد که به همراه آن شواهد فرهنگی همچون سفال نیز مشاهده می‌شد.
سرپرست هیأت باستان‌شناسی با اشاره به اینکه گمانه شماره یک در گوشه شمال شرقی محدوده مورد مطالعه در فاصله ۱۰متری جنوبی خیابان، ۱۰ متری غرب مسجد و فاصله ۲۰ متری شرقی گمانه ۲ واقع شده گفت: گمانه ابتدا در ابعاد ۵/۲*۵ مترمربع و در جهت شمالی-جنوبی گسترده شد، اما با ادامه کار و مشخص شدن شواهد معماری به منظور خواناسازی، ابعاد آن به حدود ۷×۱۰ مترمربع افزایش یافت.
او افزود: بر این اساس ضخامت آثار آن از عمق حدود ۱۵۰ سانتیمتری از سطح شروع شده و تا ۴۲۰ سانتیمتری (به ضخامت حدود ۲۵۰ سانتیمتر) ادامه یافت که ادامه آنها در زیر سطح بوستان و مسجد صدوق امتداد دارد.
سرپرست هیأت باستان‌شناسی تصریح کرد: در این گمانه غیر از بقایای معماری(اعم از دیوار، پله و کف) متعلق به دوره آل‌بویه، باقی‌مانده سازه‌ای سنگی به ضخامت حدود ۵/۳ متر نیز در گوشه جنوب شرقی ترانشه بدست آمده که هنوز ضخامت این سازه به دلیل تداوم کاوش‌ها، دقیقا مشخص نیست و بیشتر بخش‌های سازه در زیر بخش‌های احداث شده برای پارک تفریحی در این قسمت قرار دارد.
او افزود:لذا با توجه به اهمیت این سازه در کنار برج طغرل و حمایت‌های سازمان نوسازی شهرداری تهران، ضروری است با تداوم حمایت‌ها، کاوش در ضلع شرقی ترانشه گسترش یابد و سازه معماری شاخص به صورت دقیق خواناسازی و در ادامه با همکاری شهرداری، در جهت احداث سایت موزه تاریخی در میان فضای تفریحی-فرهنگی یاد شده اقدام شود.
تماشای معماری آلوار آلتو
