با آغاز به ‌کار ششمین دوره شوراهای‌اسلامی شهر در کشور، موضوع تعیین راهبردهای اساسی برای جهت‌دهی به توسعه ‌شهری در استان‌های مختلف، بار دیگر به بحث داغ محافل کارشناسی در حوزه شهری تبدیل شده ‌است؛ موضوعی که برای شهروندان نیز از حساسیت‌های ویژه‌ای برخوردار است و از مدیران جدید شهر انتظار دارند هرچه سریع‌تر برای به سرانجام رساندن کارهای بر زمین مانده در مسیر توسعه‌ شهری اقدام کنند.

در چنین شرایطی وجود پروژه‌های نیمه‌تمام شهری از برجسته‌ترین دغدغه‌های مدیران جدیدی شهر در نقاط مختلف کشور است؛ چالشی که در سال‌های اخیر در بسیاری از شهرهای کشور به دغدغه‌ای اساسی برای مردم و مسئولان تبدیل شده‌ و مانع‌زدایی از به‌سرانجام رسیدن آن‌ها، اکنون راهبرد اساسی مدیران‌شهری است. با توجه به این موضوع و حساسیت‌های مردمی موجود دراین عرصه، در پرونده ویژه‌ای به بررسی وضعیت مهم‌ترین طرح‌های نیمه‌تمام موجود در شهرهای مراکز استان‌ها پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

بوشهر

 شهربندری بوشهر باوجود برخورداری از ظرفیت‌های متعدد و متنوع برای توسعه همه‌جانبه به‌ دلیل نداشتن طرح‌ جامع و نقشه‌راه، با چالش‌های فراوانی در حوزه عمران‌شهری مواجه ‌است به‌طوری‌که بسیاری از فعالیت‌های عمرانی شهر دچار رکود و تعطیلی شده‌اند. تقاطع غیرهمسطح در خروجی شهر و ابتدای بزرگراه امام‌علی (ع) با گذشت بیش ‌از ۲سال از آغاز به‌کار هنوز به نتیجه نرسیده و موجب نارضایتی شهروندان و گره‌های ترافیکی دراین محور شده ‌است به‌گونه‌ای که هر روز شاهد ایجاد صف‌ طولانی و کیلومتری خودروها در مبدأ ورودی شهر هستیم.

براساس بررسی‌های انجام‌شده، این پروژه فقط ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. از دلایل کندی روند اجرای این پروژه آنکه از جمله پروژه‌های شاخص شهرداری بوشهر با هدف بهبود سامانه حمل‌ونقل و کاهش ترافیک درون شهری به ‌حساب می‌آید، لغو قرارداد با پیمانکار به ‌دلایل مختلف است. همچنین تکمیل پارک ورودی بوشهر، حدفاصل پلیس راه قدیم و بزرگراه امام‌علی(ع)، نصب سردر وروری شهر بوشهر، پروژه جمع‌آوری آب‌های سطحی «تنگکات» و جاده دسترسی سرتل به جاده نیروگاه اتمی از دیگر پروژه‌های نیمه‌تمام‌ مرکز استان است که انتظار می‌رود با توجه به آغاز به‌کار شورای ششم سریع‌تر به‌نتیجه برسد.

بیرجند

بیرجند به ‌عنوان مرکز استان خراسان‌جنوبی ۳۰ طرح نیمه‌تمام‌شهری دارد. مجتمع نور واقع در غرب این شهر با حدود ۳۰ هزارمترمربع هایپرینگ و مرکز خرید از مهم‌ترین طرح‌های نیمه‌تمام شهری محسوب می‌شود که سال‌ها به‌حال خود رها شده ‌است.  از سوی دیگر مجتمع تجاری - اداری «هلال» یکی دیگر از مهم‌ترین طرح‌های شهر بیرجند است که عملیات ساخت آن در ۶طبقه با زیربنای ۱۵هزارو ۷۵۰مترمربع از سال ۱۳۹۱ آغاز، اما در اجرا با موانعی مواجه شد. با رایزنی‌های مسئولان ارشد استان و بررسی مشکلات طرح و با توافق جمعیت‌هلال احمر و شهرداری برای تأمین پارکینگ، عملیات اجرایی مجدد آغاز شده و تاکنون ۹۰ درصد پیشرفت داشته ‌است.

مجتمع‌های نور و هلال به‌ عنوان ۲ مجموعه رفاهی، تفریحی و خدماتی از مهم‌ترین طرح‌های نیمه‌تمام شهری بیرجند محسوب می‌شوند. در دوره ‌گذشته شورای اسلامی‌شهر بیرجند ۳۰۰میلیارد تومان اعتبار برای پروژه‌های عمرانی اختصاص یافت و در این حوزه ۵۰پروژه شاخص عمرانی در اولویت قرارگرفت. شهرداری بیرجند نیز اعلام آمادگی کرده‌است درصورت برداشته شدن موانع و همکاری مدیران طرح‌های نیمه‌تمام، تسهیلات لازم را دراختیار آن‌ها قرار دهد.

ایلام

یکی از مهم ترین پروژه های شهری ایلام که قرار بود با مشارکت شهرداری اجرایی شود، سینما امید بود که بعد از سال ها هنوز به سرانجام نرسیده است. کلنگ سینما امید شهر ایلام سال ۹۸ به زمین زده شد و قرار بود این استان بدون سینما، صاحب یک سالن سینمای شود. حالا بعد از ۲ سال سینما امید شهر ایلام در حد ساخت ستون به حال خود رها شده و پیشرفتی نداشته است. براساس نقشه طراحی و اجرا شده، این پروژه دارای سه سالن سینما بوده که قرار بود بخشی از نیاز فرهنگی علاقه‌مندان به سینما را پاسخ بدهد ولی حالا به سرنوشتی مبهم دچار شده است.

شهردار ایلام پیش از این در سال ۹۸ وعده داده بود که فاز اول طرح سینما امید شهر ایلام با همکاری سازمان برنامه و بودجه و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طی ۱۰ ماه با اعتبار ۲۰ میلیارد و ۴۸۰ میلیون‌ ریال از محل منابع داخلی شهرداری اجرا شود و کل پروژه طی ۲ سال به سرانجام برسد. با این حال این پروژه تاکنون تنها در حد ساخت اسکلت فلزی پیشرفت داشته و به علت کمبود اعتبار هنوز تاریخی برای اتمام آن مشخص نشده است.

بجنورد

در استان خراسان شمالی و به ویژه در شهر بجنورد مرکز این استان، پروژه های نیمه تمام تعاونی‌ها، بازآفرینی شهری و احیای بافت های فرسوده باعث شده این استان رنج کمبود ۲۰ هزار واحد مسکونی را احساس می‌کند. وضعیت نابسامان خراسان شمالی به خصوص مرکز آن با جمعیتی قریب به ۳۰۰ هزار نفر کاملاً مشهود است. این در حالیست که یک سوم از این جمعیت حاشیه نشین هستند.

بیش از ۱۵۴ هکتار محله و منطقه بافت فرسوده در دل شهر بجنورد که هسته اصلی و مرکزی این شهر را شامل شده، وجود دارد. تاکنون پروژه‌های بازآفرینی شهری و همچنین طرح‌های عمرانی مربوط به پروژه‌های بهسازی بافت‌های مسکونی پس از گذشت بیش از یک دهه در این شهر به سرانجام مشخصی نرسیده و همچنان بخش بسیار زیادی از این مناطق محروم نیازمند بهینه‌سازی هستند. هادی زارعی، شهردار بجنورد معتقد است رعایت نکردن قانون و ضوابط شهرسازی در ساخت و سازهای شهری در سنوات گذشته، باعث ایجاد تعهدات مالی فراوان برای دولت شده است.

با این حال از ابتدای سال جاری تاکنون تعداد ۹۶ واحد به متراژ ۶ هزار و ۳۴۹ مترمربع برای استفاده از تخفیفات به متقاضیان نوسازی بافت‌های فرسوده به شهرداری معرفی ‌شده‌اند. مسئولان شهری همچنین وعده اجرای ۱۷ پروژه بازآفرینی شهری تا پایان سال بااعتباری بیش از۱۰۶ میلیارد رالد در استان را می‌دهند اما باید دید این پروژه ها به سرانجام می‌رسد یا خیر.

ارومیه

شهروندان و مسافران با نزدیک شدن به ورودی ارومیه به ‌عنوان شهرمرکز استان آذربایجان‌غربی با پروژه‌های بزرگ نیمه‌تمامی روبه‌رو می‌شوند که سال‌هاست نیمه‌تمام مانده. این پروژه‌ها در ورودی شهر از سمت تبریز بیشتر به‌چشم می‌آیند و شهروندان معتقدند به‌پایان نرسیدن این پروژه‌ها موجب مخدوش شدن‌ سیمای شهر و کاهش ایمنی ترددها شده‌است. کمربندی دوم، پل آذربایجان و میدان امام‌خمینی(ره) ارومیه سال‌هاست نیمه‌تمام مانده و به‌دلیل حجم بزرگ پروژه، کارشناسان شهری معتقدند منابع مالی لازم دراختیار شهرداری قرار ندارد و باید به‌جای بودجه شهری، از بودجه ملی تأمین اعتبار شود.

درصورت اتمام کمربندی دوم ارومیه خودروهای باری و مسافری به‌جای وارد شدن به شهر می‌توانند به‌راحتی از کمربندی به مقصدهای خود برسند. البته در سال‌های اخیر تراموا هم به‌عنوان یکی از پروژه‌های نیمه‌تمام‌شهری در ارومیه مطرح شده‌است؛ پروژه‌هایی که تسریع در به‌پایان رساندن آنها می‌تواند مردم این شهر را از گرفتار شدن در ترافیک‌ سنگین نجات دهد.

یزد

خوشبختانه در استان یزد طی ۳ سال‌گذشته برنامه‌ریزی خوبی برای تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام به‌ ویژه طرح‌های نیمه‌تمام بزرگ انجام شده ‌است. با وجود این، ۲ دلیل عمده را می‌توان به‌ عنوان مانعی برسر راه به‌ پایان رسیدن طرح‌های شهری به‌ویژه در شهریزد به‌عنوان مرکز استان برشمرد؛ نخست کمبود اعتبار و دوم مشکلات و موانع قانونی در زمینه مجوزها یا واگذاری زمین و ...

مسئولان استانداری ‌یزد در این زمینه معتقدند برای پروژه‌های نیمه‌تمام یزد دسته‌بندی‌های لازم انجام و هرکدام طی فرایند مرتبط پیگیری شده ‌است. برای برخی از پروژه‌های نیمه‌تمام شهری یزد تلاش شده از همه اعتبار استانی و ملی و همچنین سفر رئیس‌جمهوری کمک گرفته و به‌ گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که با تأمین اعتبار لازم به پایان برسند. برای تعدادی دیگر از پروژه‌ها که مشکل قانونی داشتند، تدابیری درنظر گرفته شده تا با کمک دستگاه‌های نظارتی استان، موانع پیش روی این پروژه‌ها رفع و در چارچوب قانونی دوباره فعال شوند.  

ساری

شهر ساری طی چند سال اخیر یکی از پرحاشیه‌ترین مراکز استان‌ها در کشور از نظر مدیریت شهری بود که این حاشیه‌ها بر فرایند اجرایی پروژه‌های عمرانی آن تأثیر زیادی گذاشت. مدیریت شهری ساری در دوره جدید با چالش‌های متعددی مواجه است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، تأمین حقوق ماهانه حدود ۷ هزار نیروی کار این شهرداری است. این چالش هرچند که در دسته پروژه‌های نیمه‌کاره شهرداری ساری محسوب نمی‌شود، اما پرداخت ماهانه حدود ۳۵ میلیاردتومان حقوق به نیروهای این شهرداری موجب شده تأمین اعتبار برای اجرای پروژه‌های عمرانی شاخص این شهر با مشکل مواجه شود.

پروژه مهم «پل ‌تاپل» که نقش مهمی در کاهش ترافیک شهری دارد، یکی از طرح‌های نیمه‌کاره اصلی شهرداری ساری است که به‌ دلیل مشکلات اعتباری برای تملک زمین‌ها و ادامه عملیات اجرایی هنوز به سرانجام نرسیده ‌است. اما پروژه نیروگاه زباله‌سوز ساری به‌دلیل چالش‌های مرتبط با زباله در این شهر از اهمیت و اولویت بیشتری برخوردار است. عملیات اجرایی این پروژه سال ۸۸ آغاز شد و قرار بود طی ۳ سال به بهره‌برداری برسد، اما به‌دلیل مشکلات اعتباری همچنان در پیشرفت فیزیکی کم‌تر از ۷۰ درصد باقی مانده‌است.

خرم‌آباد

از سال‌ها پیش شورای‌اسلامی‌شهر خرم‌آباد طرح ساخت «برج‌های دوقلو» را در این شهر تصویب کرد و قرار بود شرکتی وابسته به بنیاد شهید در آن سرمایه‌گذاری کند، اما از آنجا که شرکت‌های وابسته به بنیاد شهید از ورود و اجرای طرح‌های اقتصادی منع شدند، این شرکت از سرمایه‌گذاری در طرح انصراف داد. بعد از آن چند سرمایه‌گذار برای اجرای این پروژه اعلام آمادگی کردند، اما شهرداری حاضر به همکاری با آنها نشد.

کارشناسان شهری خرم‌آباد معتقدند اجرای این پروژه بزرگ که شهرت ملی دارد و پروژه‌ چندمنظوره تجاری، اداری و مسکونی به‌حساب می‌آید، تحول مهمی در توسعه‌شهری خرم‌آباد ایجاد می‌کند. این‌درحالی‌است که اجرای این پروژه سال‌هاست به نتیجه نرسیده و اکنون باید منتظر تصمیم مدیریت‌شهری جدید خرم‌آباد برای به‌سرانجام رساندن این طرح شهری باشیم.

اصفهان

 دوره ششم شورای‌شهر در حالی شهرداری اصفهان را به ‌دست شهردار جدید سپرد که ۲ پروژه بزرگ حلقه حفاظتی شهر اصفهان یا رینگ چهارم و خط ۲ متروی‌شهری نیمه‌تمام باقی مانده‌است. حلقه حفاظتی شهر اصفهان یا رینگ چهارم پروژه‌ای است که نیاز آن بیش‌از ۲ دهه است برای کم‌شدن ترافیک مرکز شهر، محدود شدن توسعه افقی شهر و اشباع رینگ‌های یک، ۲ و ۳  به آن احساس نیاز می‌شود. ساخت این حلقه که ۷۸ هزارکیلومتر وسعت دارد در دوره پنجم شورای‌شهر اصفهان آغاز شد و نیم‌رخ شرقی آن در آستانه تکمیل شدن است و نیم‌رخ غربی آن با رفع مشکلاتی که در حوزه تملک برخی زمین‌ها داشت، کلنگ‌زنی شد.

پروژه دیگر، خط ۲ مترو شهری اصفهان است که ۱۳ایستگاه از آن درحال ساخت است، ساخت برخی از این ایستگاه‌ها بیش‌از ۹۰درصد تکمیل شده، ۷۰درصد حفاری تونل فاز یک خط ۲ انجام شده و در بخش سازه و سیویل هم بیش‌از ۳۰درصد پیشرفت داشته‌است. علاوه براین، ۲ پروژه زیرساختی حمل‌ونقل ۲ ورزشگاه در منطقه کم‌برخوردار ۱۴ شهرداری اصفهان، پیاده‌راه‌سازی در برخی مناطق و ساخت برخی پارک‌های محلی از پروژه‌های درحال ساخت ازسوی مدیریت‌شهری اصفهان است.

همدان

از ۶ سال قبل پروژه ساخت تقاطع غیرهمسطح مشهور به «چراغ قرمز» که در ورودی شهر همدان قرار دارد، کلنگ‌زنی شد و چندی پیش فاز نخست آن به بهره‌برداری رسید که به‌دلیل نقص فنی و مشکلات طراحی، شهروندان همدانی را دچار مشکلات زیادی کرد. مدیریت‌شهری همدان قول رفع مشکلات و به پایان رساندن طبقه دوم این پل را داده‌است، اما از آن‌جایی که این پل در کنار ۲ نهاد دولتی ساخته شده، آنها خواستار تأمین امنیت خود شده‌اند و همین موضوع چالشی بر چالش‌های قبل افزوده‌است. حال باید دید شورای‌اسلامی شهرهمدان در دوره ششم که با وعده تغییرات گسترده در راهبردهای توسعه روی کار آمده‌اند، چه تدابیری برای به‌پایان رساندن این پروژه می‌اندیشند.

قم

تعداد طرح‌های عمرانی درحال اجرا در شهر قم به‌حدی است که این شهر را می‌توان یک کارگاه بزرگ عمرانی توصیف کرد. شاخص‌ترین این طرح‌ها مربوط به سازمان قطارشهری است؛ طرح منوریل بیش‌از یک دهه است که به‌دلیل نداشتن طرح مطالعاتی و اختلاف‌های حقوقی، نیمه‌تمام رها شده و ادامه آن مخالفان جدی دارد. مترو قم هم دارای ۲ خط A و B است که خط نخست آن با پیش‌بینی ۱۴ ایستگاه دارای ۸/۱۴ کیلومتر طول است. این خط به ۲ فاز تقسیم شده و فاز نخست آن به‌طول ۶ کیلومتر حدفاصل میدان کشاورز تا میدان شهیدمطهری درحال اجراست و قرار بود سال‌گذشته به بهره‌برداری برسد که هنوز به مرحله تست گرم نرسیده‌است. اجرای خط دوم مترو نیز فعلا در اولویت نیست.

تکمیل ساخت بلوار عمار یاسر نیز یکی دیگر از طرح‌های نیمه‌تمام قم است. خیابان شهیدان برقعی که از بافت‌فرسوده و تاریخی قم می‌گذرد، پارکینگ عمومی شهید کاظمی، تونل جمهوری، بوستان هزارهکتاری، ساماندهی میدان شهیدمطهری، شهربازی ۷۲ تن، ساخت ورزشگاه‌هایی در مناطق شهری و ساماندهی ورودی‌های شهر از دیگر طرح‌هایی است که وعده اجرای آنها گذشته است. بلوار فرودسی یکی دیگر از طرح‌های مهم شهری است که حدود ۲۵ کیلومتر طول دارد و علاوه بر اینکه بخش زیادی از این طرح اجرایی نشده، فقط یکی از تقاطع‌های غیرهمسطح آن آغاز شده و برای بقیه تقاطع‌ها هنوز هیچ اقدام عملی انجام نشده‌است.

زاهدان

۲۶۹ پروژه نیمه‌تمام در زاهدان وجود دارد که روند تکمیلی آنها با پیشرفت‌های متفاوت در دست انجام است. در گذشته این شهر  تنها مرکز استان در کشور بود که به‌صورت کامل گازکشی شهری نداشت. پس از حادثه «مدرسه اسوه‌حسنه» گازکشی شهری پیگیری شد و با کمک ۳ استان معین خراسان‌رضوی، همدان و سمنان به سرعت درحال اتمام است. از ۸ هزارمیلیارد تومان منابعی که برای گازکشی شهری در ایران تعریف شده بود ۶ هزارمیلیاردتومان آن به سیستان‌وبلوچستان اختصاص یافت.

قرار بود اجرای این طرح در زاهدان ۲ سال به‌طول بیانجامد که به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا این امر با وقفه مواجه شد و اکنون ۹۷ درصد شهر زاهدان گازدار و ۶۵هزارانشعاب خانگی نیز نصب شده‌است و در برخی محله‌ها مردم هنوز برای دریافت علمک مراجعه نکرده‌اند. علاوه‌براین، ساخت پارک و فضای بازی کودکان واقع در بهشت‌محمد(ص)، ساختمان پاسگاه پایانه، راه دسترسی به بیمارستان امام‌علی(ع)، مطالعات مرحله اول و دوم حوزه آبریز مسیل آذرخشی، مطالعات جامع هدایت آب‌های سطحی و... از طرح‌های در دست اجرای مدیریت شهری زاهدان است.

گرگان

 سال ۸۵ ساخت فرهنگسرای بزرگ گرگان با هدف جبران کمبود فضاهای فرهنگی دراین شهر گرگان در دستورکار قرارگرفت؛ طرحی که با وجود تکمیل ۹۰درصدی پس‌از ۱۵سال هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌است و مدیران شهری گرگان دلیل معطلی آن را اختلاف مالی با پیمانکار عنوان می‌کنند؛ اختلافی که با گذشت بیش‌از یک دهه هنوز رفع نشده ‌است. با این حال سال‌گذشته در لایحه ۲ فوریتی شورای‌اسلامی‌شهر گرگان تصویب شد که این ساختمان به‌مدت ۵سال و با همین وضعیت فعلی به پارک علم‌وفناوری گرگان واگذار شود.

با وجود تصویب این واگذاری که به‌گفته شهردار وقت بر اساس مزایده انجام شده، اما این ساختمان هنوز متروک و بدون استفاده مانده‌است. ازسوی دیگر ساخت شهربازی جدید گرگان نیز حدود ۲دهه است که هنوز به نتیجه روشنی نرسیده. از دیگر طرح‌های شهری بزرگ معطل مانده در مرکز استان گلستان می‌توان به ساخت تله‌کابین در منطقه ناهارخوران اشاره‌کرد که ۱۰ سال است هنوز در مرحله جانمایی قرار دارد.

کرمانشاه

در شهرکرمانشاه پروژه‌های نیمه‌کاره کم نیست، اما می‌توان از پروژه‌های قطارشهری، تله‌کابین، آبشوران، طرح ساماندهی قره‌سو و مجتمع اداری- تجاری فیروزه به‌عنوان طرح‌هایی نام برد که مدت‌زمان زیادی از آغاز آنها می‌گذرد، اما هنوز به نتیجه نرسیده‌اند. مجتمع تجاری - اداری فیروزه که ازسال ۸۲ کلنگ ساخت آن به زمین زده شد، پروژه عظیمی است که نیمه‌تمام ماندن آن سیمای نامطلوبی در شهر ایجاد کرده‌است.

مهم‌تر از مجتمع فیروزه اما، پروژه قطارشهری کرمانشاه است که در حال‌حاضر در مجموع ۳۴درصد پیشرفت فیزیکی دارد. این پروژه در۲فاز درحال انجام است. فاز نخست قطارشهری کرمانشاه در بخش‌های مختلف درحال اجراست؛ پروژه‌ای که عملیات ساخت آن از سال ۹۰ آغاز شد و قرار بود فاز نخست آن تا سال ۹۳ به بهره‌برداری برسد، اما دراین مدت پیشرفت پروژه به ساخت ۴۰۰ستون سیمانی رسید. مسئولان‌شهری کرمانشاه اعلام کرده‌اند می‌کوشند فاز نخست پروژه قطارشهری کرمانشاه در اواخر سال‌جاری یا اوایل فرودین‌ماه ۱۴۰۱ به بهره‌برداری برسد.  

بندرعباس

سال ۹۴ ساخت ۴ تقاطع غیرهمسطح در بندرعباس به ‌عنوان مرکز استان هرمزگان از سوی شهرداری و شورای‌اسلامی این شهر به تصویب رسید. با وجود تکمیل و بهره‌برداری از زیر گذر ابوموسی، پل آزادگان و پل جهانبار در سال ۹۷، اما ساخت پل‌مهرگان از همان زمان تاکنون به پایان نرسیده‌است. همچنین ساخت پل بزرگ قدس که با هدف کاهش بارترافیکی مرکزشهر در دستورکار قرارگرفته بود، با سابقه‌ای در حدود ۱۵سال هنوز نیمه‌تمام مانده و از مجموع پل، فقط چند پایه نصب نشده‌است.

درمجاورت این پل به‌دلیل کارگاه اجرایی فقط یک خط تردد وجود دارد که ترافیک سنگینی ایجاد کرده‌ و سازه‌ای که قراربود بخشی از بار ازدحام خودرو در شهر را کم کند، اکنون خود به معضلی برای ترافیک شهری تبدیل شده‌است. یکی دیگر از مصوبات معطل مانده دوره‌های پیشین شورا و شهرداری که برای دوره ششم و شهردار جدید به ارث مانده، ساخت پارک ساحلی صدف است. از مجموع اقدام‌های انجام شده برای این محوطه فقط جاده‌ای خاکی جلوآمده در دریا دیده می‌شود که برای ماهی‌گیری تفریحی جوانان استفاده می‌شود.  

کرمان

اجرای پروژه «بام کرمان» که از ۲ بخش تله‌کابین و هتل تشکیل شده، سال‌هاست محل مناقشه است. ازسال ۹۴ تاکنون هر روز صحبت یا حرف تازه‌ای از ادامه یا توقف این پروژه به گوش می‌رسد. گفته می‌شود با توجه به اینکه ساخت فضاهای جنبی ایستگاه مبدأ و مقصد، پل عابرپیاده و عبور دوچرخه در قرارداد پیش‌بینی نشده بود، این طرح همچنان ناتمام مانده‌است. این‌درحالی‌است که براساس اعلام مسئولان، اجرای تعدادی از پروژه‌های ساخت تقاطع‌غیرهمسطح در شهرکرمان نیز به دلایل مختلف متوقف مانده‌است.

ازسوی دیگر حدود ۱۲ سال از آغاز ساخت مجتمع فرهنگی - هنری تالارمرکزی کرمان که طرح مطالعاتی آن ازسال ۸۲ آغاز شد و درسال ۸۸ اجرای این پروژه ملی به‌عنوان بزرگ‌ترین مجموعه فرهنگی - هنری شهرکرمان کلیدخورد، می‌گذرد و بروز مشکلاتی مانند اختصاص نیافتن به‌موقع اعتبار و تغییر پیمانکار از دلایل تأخیر در بهره‌برداری به‌موقع از این پروژه عنوان شده‌است.  

قزوین

از مهم‌ترین پروژه‌های ناتمام شهری در مرکز استان قزوین می‌توان به کمربندی شرق شهرقزوین، انتقال مشاغل مزاحم‌شهری، تجهیز آرامستان‌های قزوین، توسعه سامانه مدیریت آب‌های سطحی، پروژه نسیم‌شمال، باغ موزه دفاع مقدس و ساماندهی پسماند محمدآباد اشاره‌کرد که هریک به دلایلی هنوز به سرانجام نرسیده‌است. کمربندی شرق قزوین از پروژه‌های مهم این شهر به‌شمار می‌رود که با وجود اینکه همه مجوزهای قانونی در حوزه معماری و شهرسازی را دارد برخلاف وعده‌های گذشته، هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌است.

این‌موضوع زمینه‌ساز افزایش ترافیک در برخی مسیرهای این‌شهر شده‌است. پروژه نسیم‌شمال یکی دیگر از مهم‌ترین پروژه‌های عمرانی شهرداری قزوین درسال‌های اخیر بوده‌ که اگرچه فاز نخست آن به بهره‌برداری رسیده، اما پروژه هنوز تکمیل نشده‌است.  

مشهد

 اجرا و تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام شهری از طریق تعامل با بانک‌ها یکی از روش‌های نوین شهرداری مشهد در پیاده‌سازی طرح‌های توسعه شهری است. ۳۷۰۰ طرح نیمه‌تمام در استان خراسان‌رضوی وجود دارد که حدود ۷۶ طرح نیمه‌تمام مربوط به شهر مشهد است و امسال با مانع‌زدایی از مسیر اجرای آنها، طرح‌هایی که اثربخشی بیشتری دارند هرچه سریع‌تر به بهره‌برداری خواهند رسید. این درحالی‌است که یکی از اهداف دوره ششم شورای‌اسلامی شهرمشهد، تکمیل پارک‌ها و فضای سبز و بزرگ کردن ابعاد آنها، در مناطق شمالی شهر و حاشیه شهر مشهد است. براساس اعلام مسئولان شهری مشهد، امسال و در صورت برداشتن موانع از مسیر راه، ۴۰تا ۵۰درصد از طرح‌های نیمه‌تمام به سرانجام می‌رسد. دراین میان مهم‌ترین طرح‌های نیمه‌تمام در مشهد مربوط به حاشیه شهر می‌شود که شامل ساخت آتش‌نشانی، مدرسه و بیمارستان دراین منطقه است. با همکاری مجلس شورای اسلامی در روزهای پایانی سال گذشته یک ردیف بودجه مستقل برای حاشیه شهر مشهد اختصاص یافت که رقم آن ۵۰میلیارد تومان است و با تقویت شدن میزان این اعتبار می‌توان این طرح‌های نیمه‌تمام را به سرانجام رساند.

تبریز

متروی نیمه‌تمام تبریز را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های مدیریت‌شهری در این کلانشهر دانست؛ پروژه‌ای که همزمان با کلانشهرهای دیگر در اوایل دهه ۷۰ شمسی آغاز شد، اما فقط بخشی از خط نخست آن به بهره‌برداری رسیده ‌است. نامزدهای شهرداری تبریز در دوره ششم شورای شهر بر اتمام این پروژه در کوتاه‌ترین زمان‌ممکن تأکید کردند. متروی تبریز قرار است در ۴ خط به بهره‌برداری برسد، اما فقط از مسیر «ائل‌گلی» تا میدان محققی خدمات‌رسانی می‌کند که البته شهروندان بسیار کمی نیز از آن استفاده می‌کنند.

براین اساس سهم متروی نیمه‌تمام تبریز از حجم حمل‌ونقل شهری زیر ۱۰ درصد برآورد شده‌است. درحال‌حاضر ترافیک سنگینی در محدوده مرکزی تبریز و همچنین محورهای مهم مواصلاتی شهر وجود دارد و عملا تردد دراین محدوده بسیار دشوار است، اما کارشناسان شهری پیش‌بینی می‌کنند با پایان ساخت متروی تبریز در ۴ خط از بار ترافیکی شهر کاسته شود. کمبود منابع مالی و وضعیت جغرافیایی تبریز از اصلی‌ترین دلایل تأخیر در بهره‌برداری از پروژه است. از دیگر پروژه‌های نیمه‌تمام شهری می‌توان به پارک بزرگ‌شهر و ۲ تقاطع غیرهمسطح در کمربند میانی و خیابان آزادی اشاره کرد.

شیراز

یکی از پروژه‌های بزرگ یا در واقع دومین پروژه عمرانی شهر شیراز در استان فارس بعد از قطار شهری، بزرگراه سپهبد شهید قاسم سلیمانی در منطقه کوهسار حضرت مهدی (عج) است که ساخت آن از ابتدای سال ۹۰ آغاز شده و هنوز به اتمام نرسیده است. این پروژه به طول ۵/۶ کیلومتر در امتداد تونل‌های دوقلو کوهسار حضرت مهدی (عج) به سمت بزرگراه آیت الله محلاتی و شهرک آرین شیراز در حال ساخت است. طول بزرگراه ۱۲ و نیم کیلومتر است که بار ترافیکی را از دروازه قرآن و بلوار جمهوری اسلامی به سمت شهرک‌های غرب شیراز جابجا می‌کند.

به این شکل خودروها به راحتی می توانند از دروازه قرآن با ایجاد یک رینگ ترددی به سمت ورودی شیراز از سمت بوشهر و ابتدای بلوار امیرکبیر تردد کنند. بخشی از این بزرگراه پیش از این به بهره برداری رسیده و بخش دیگر به دلیل مشکلات تملکی و برخی مباحث دیگر ناتمام باقی‌مانده است. قرار بود این پروژه در بهار ۱۴۰۰ به بهره برداری برسد اما وعده مسئولان عملی نشد.

حیدر اسکندرپور، شهردار سابق شیراز معتقد است روند احداث این پروژه از سرعت مناسبی برخوردار است اما لغزش کوه در بالادست منصورآباد نگرانی های جدی را برای ما ایجاد کرد و باعث شد پروژه حدود ۳ ماه متوقف بماند. اکنون با همکاری عوامل شهرداری و قرار گاه خاتم الانبیا (ص) برنامه ریزی شده تا این تاخیر جبران شود. او وعده می دهد که تا پایان آذر ماه حدود ۵/۳ کیلومتر دیگر از مسیر بزرگراه آسفالت شود.

شهرکرد

درحال‌حاضر شهرکرد به‌ عنوان مرکز استان چهارمحال‌وبختیاری ۲۶ طرح نیمه‌تمام در حوزه عمران‌شهری دارد که پروژه «برج‌های دوقلو» از مهم‌ترین طرح‌های آن به‌شمار می‌رود. با وجود اینکه عملیات اجرایی این طرح  از سال ۸۹ آغاز شده‌ و قرار بود طی ۳۶ماه تکمیل شود و حتی تعیین‌تکلیف این طرح از شعارهای شورای‌اسلامی شهر در دوره پنجم بود، اما این مهم تاکنون محقق نشده است.

در ابتدا قرار شده بود طرح برج دوقلوی شهرکرد در زمینی به‌مساحت حدود ۶ هزارمترمربع واقع درمیدان بسیج شهرکرد و در۲۶طبقه ساخته شود و واحدهای تجاری، خدماتی، درمانی، اداری، رفاهی و تفریحی از بخش‌های پیش‌بینی شده دراین پروژه بود. بدهی این پروژه به بانک هرسال منابع مالی زیادی را به شهرداری شهرکرد تحمیل می‌کند که در حال حاضر از ۲۳ میلیارد تومان بدهی ۱۶ میلیاردو ۱۰۰ میلیون تومان آن پرداخت شده است و تسویه ۸ میلیارد تومان باقی مانده نیز در دستورکار قرار دارد.  

سنندج

سنندج دارای طرح تفصیلی شهری است که توسعه شهری براساس آن پیش می‌رود. با وجود این درحال‌حاضر پروژه ساخت کمربندی اسلام‌آباد، اجرای تقاطع سنجرخان و همچنین ساخت بلوار کردستان به شهرک وحدت جزو طرح‌هایی به‌شمار می‌روند که پیشرفت خوبی دارند، اما برای ادامه کار با مشکلاتی مواجه هستند. از مهم‌ترین مشکلات در راستای تکمیل طرح‌های عمران شهری وجود معارض است. به ‌عنوان‌مثال در پروژه کمربندی اسلام‌آباد مشکل معارض با اداره‌کل زندان‌ها وجود دارد که ازسوی دولت درحال بررسی است یا تقاطع سنجرخان با ۹۰درصد پیشرفت فیزیکی با مشکل معارض روبه‌رو و به‌نظر می‌رسد مشکل ازسوی شورای‌شهر رفع شده.

این‌درحالی‌است که اجرای طرح‌های متعدد در حوزه گسترش معابرشهری و اجرای طرح‌های متعدد عمرانی در ناحیه منفصل شهری نایسر نیز عمدتا با مشکل معارض روبه‌رو هستند؛ چالشی که بهره‌برداری از طرح‌های شهری در سنندج را با وقفه مواجه کرده‌است.

اردبیل

ساخت «پل قدس» به‌ عنوان بزرگ‌ترین پروژه شهری اردبیل پس از اما و اگرهای فراوان در سال ۹۴ کلنگ‌زنی شد، اما بلافاصله متوقف ماند تا اینکه درسال ۹۵ عملیات اجرایی آن دوباره آغاز شد و قرار بود طی ۲ سال همه فازهای این پروژه تکمیل شود و به بهره‌برداری برسد، اما بعد از گذشت حدود ۵ سال فقط فاز نخست پروژه تکمیل شده‌است و وعده تکمیل آن، هرسال به پایان سال موکول می‌شود. تأخیر در تکمیل این پروژه موجب شده‌است در کلیدی‌ترین نقطه شهر به‌دلیل تداوم عملیات‌عمرانی، مشکلات زیادی برای شهروندان به‌وجود آید.

مسئولان دلیل تأخیر در اجرای پروژه را موج گرانی سال‌های گذشته عنوان می‌کنند و معتقدند هزینه و بودجه عملیاتی این پروژه به یک‌باره با مبلغ پیش‌بینی شده فاصله زیادی گرفته است. اگرچه کارشناسان شهری معتقدند شهرهای صنعتی کشور به‌دلیل درآمدهای بالا از بودجه‌های مناسبی برخوردارند و نمی‌توان استان نوپایی مانند اردبیل با درآمدهای کمی که دارد را با دیگر شهرهای صنعتی مقایسه کرد، اما درعین‌حال معتقدند وعده‌های بدون پشتوانه و اجرای برخی طرح‌های غیرکارشناسی زمینه‌ساز گلایه‌مندی اردبیلی‌ها از نیمه‌تمام ماندن برخی طرح‌های شهری شده‌است.

اهواز

قطار شهری اهواز، شبکه دفع آب‌های سطحی، مناطق حاشیه‌ای و ریزگردها را می‌توان مهم‌ترین چالش‌ها و پروژه‌های نیمه‌تمام شهری در شهرهای مختلف خوزستان دانست که بعد از گذشت سال‌ها با وجود دریافت اعتبار بسیار هنوز به سرانجام نرسیده‌اند به طوری که در اولین سفر دولت سیزدهم به این استان هم مورد توجه و تاکید رئیس‌جمهوری قرار گرفتند. متروی اهواز تنها پروژه‌ای است که ۴ دولت (از دولت نهم تا سیزدهم) و ۴ دوره شورای شهر (شورای دوم تا ششم) را از سرگذرانده و هنوز هم به نیمه راه نرسیده است. مهم‌ترین مشکل پروژه متروی اهواز نوع قرارداد آن است که باید با مشارکت فاینانسور (سرمایه‌گذار خارجی) اجرا شود درحالی‌که با وجود تحریم‌های اقتصادی که از ۱۶ سال پیش برقرار بود، عملا امکان تحقق آن وجود ندارد.  

از سوی دیگر، اهواز و سایر شهرهای خوزستان شبکه دفع آب‌های سطحی ندارند و با توجه به اینکه شبکه فاضلاب هم جوابگوی جمعیت فعلی نیست، پس از هر بارندگی آب‌های سطحی به شبکه فاضلاب فرسوده استان وارد می‌شود و در نتیجه آب و فاضلاب بالا می‌زند.

بعد از اختصاص اعتبار ویژه از صندوق توسعه ملی برای تکمیل شبکه فاضلاب از سال گذشته اقداماتی صورت گرفته و در سفر رئیس جمهوری هم قرار شد پروژه‌های فاضلاب استان تکمیل و اقدامات لازم برای پیشگیری از آب‌گرفتگی‌های پاییز انجام شود.

دیگر پروژه‌ مهم شهری در خوزستان ساماندهی حاشیه‌ها به ویژه در اهواز و مهم‌ترین چالش شهرداری در این حوزه کمبود زمین است؛ طبق آخرین توافق صورت گرفته در دولت قبلی قرار بود وزارت نفت در تعیین حرایم نفتی و آزادسازی برخی زمین‌ها تجدیدنظر کند و از سویی اعتبار ویژه‌ای از سهم مسئولیت اجتماعی خود برای توسعه خوزستان در نظر بگیرد. تکلیف این تفاهم هم با تغییر دولت فعلا مشخص نیست.

یاسوج

کهگیلویه و بویراحمد با ۱۳۴۰ پروژه نیمه‌تمام، فاصله زیادی تا توسعه دارد؛ پروژه‌های نیمه‌تمامی که در دولت‌های گذشته به سرانجام نرسیدند و حالا امید شهروندان به عملکرد شورای شهر و دولت جدید است.  

پل چهارم رودخانه بشار یاسوج که سه دهانه آن انجام شده، زیرگذر پل امام سجاد (ع)، نوسازی خطوط اتوبوسرانی شهری که بعد از ۱۰ سال مجدد راه‌اندازی شده‌اند، پارک ۱۰ هکتاری، سینمای یاسوج و بازارچه شهر یاسوج مهم‌ترین پروژه‌های نیمه تمام شهری در یاسوج محسوب می‌شوند.  

یکی از مهم‌ترین پروژه‌های شهری انتقال بازارچه شهر یاسوج به دلیل ایمنی پایین مکان فعلی است. مکان جدید این بازار بعد از گذشت چند سال آماده شده، اما هنوز تکلیف جابه‌جایی مشخص نیست. یکی دیگر از پروژه های حوزه شهری در مرکز استان کهگیلویه وبویراحمد پل چهار بشار است که تکمیل آن می‌تواند در رفع مشکلات ترافیکی شهر یاسوج چاره‌ساز باشد. از سوی دیگر، یاسوج با وجود جمعیت ۱۵۰ هزار نفری از داشتن حتی یک سالن سینما نیز محروم است درحالی که ساخت تنها سالن سینمایی این شهر یک دهه قبل شروع شده.

اراک

در حال‌حاضر شهرداری اراک بیش ‌از ۱۸ طرح عمرانی و ترافیکی در دست اجرا دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به ساخت مجتمع تجاری و پارکینگ طبقاتی آفتاب، باغ ایرانی، ساخت منطقه گردشگری دره‌گردو، ساخت دیوارحائل و هدایت آب‌های سطحی در محدوده نظم‌آباد و نیز فاز ۳ کوی شهیدبهشتی، ساخت ساختمان‌های اداری شهرداری‌های مناطق ۲ و ۳، بهسازی دیوارساحلی رودخانه، تکمیل ساختمان تئاتر شهر، ساخت مرکز فروش پرندگان، ساخت زورخانه ورزش‌های باستانی شهر اراک اشاره کرد.  

همچنین از شاخص‌ترین طرح اجرایی در شهر اراک می‌توان به ساخت تقاطع‌های غیرهمسطح مقاومت، بلوار «آنجفی»، جاده فرودگاه با کمربندی شمالی، رینگ شهری آرامستان اشاره کرد. قرارداد مربوط به ساخت این تقاطع‌ها در آبان‌ سال‌گذشته به امضا رسیده‌است. در این میان تقاطع غیرهمسطح مقاومت از پیشرفت ۷۵ درصدی برخوردار است.

زنجان

هرچند پروژه‌های کوچک و بزرگ شهری قابل‌توجهی شهر زنجان درحال اجراست، اما می‌توان پروژه سبزه میدان، بازگشایی مسیر پادگان و پل امام‌حسن مجتبی(ع) را از مهم‌ترین پروژه‌های نیمه‌تمام شهری برشمرد. پیش‌از این اعضای شورای‌اسلامی‌شهر درباره پروژه‌هایی مانند سبزه میدان عنوان کرده بودند کارهایی برای پیشبرد این پروژه‌ها انجام شده‌است، اما برخی قراردادها ازنظر قانونی با مشکلاتی مواجه شده که موجب بی‌رغبتی سرمایه‌گذاران و به‌تبع آن، مانع تسریع در پیشرفت آنها شده‌است. این درحالی‌است که تکمیل نشدن این پروژه موجب ایجاد ترافیک سنگین دربرخی نقاط شهر شده‌است.

درچنین ‌شرایطی شهروندان زنجانی از طولانی‌شدن تکمیل پروژه‌ها و وعده‌های بی‌سرانجام گلایه دارند ‌درحالی که شهردارجدید زنجان تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام این زنجان را از اولویت‌های کاری خود عنوان کرده‌است.

رشت

در مرکز استان گیلان، یعنی رشت، پروژه‌های نیمه‌تمام بسیاری وجود دارد که مسئولیت برخی برعهده شهرداری است و برخی دیگر طی تفاهم‌نامه‌ای به قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) سپرده شده. درحال‌حاضر چند پروژه شهری همچون عملیات ساخت دیواره حفاظتی حاشیه رودخانه گوهررود، اجرای عملیات روشنایی و یک خیابان در مسکن مهر رشت درحال اجراست. همچنین پروژه فنس‌کشی شیرآبه سراوان و دیوارگذاری پروژه موزه دفاع مقدس رشت، خرید تجهیزات و تکمیل رصدخانه رشت از محل اعتبار دولتی و ساخت پارک ۴۵۰هکتاری لاکان از دیگر پروژه‌های بزرگ و نیمه‌تمام است که در رشت درحال اجراست.

ساماندهی کیفی و کمی جداره و حریم رودخانه‌های رشت از دیگر فعالیت‌های عمرانی در دست اجراست. پروژه میدان هفتم‌آذر، زیرگذر میدان مصلی، زیرگذر میدان شهرداری، پل روگذر حضرت‌ولی‌عصر(عج)، ساماندهی رودخانه‌های زرجوب و گوهررود و پروژه تراموا از پروژه‌های قابل اجرا در رشت است که ازسوی قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) اجرا می‌شود.

همچنین قرار است برای ساماندهی رودخانه گوهررود اقدام‌هایی ازجمله تعیین حریم، تملک و آزادسازی حریم بستر و ساماندهی جداره رودخانه‌ها با حمایت دولت انجام شود و قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) نیز اجرای آن را برعهده دارد و درنهایت پروژه‌ها با کارفرمایی شهرداری رشت پیگیری و اجرایی می‌شود.  

سمنان

شهر سمنان چند پروژه مهم عمرانی برای پیگیری و اجرا در دوره جدید مدیریت شهری دارد. تقاطع غیرهمسطح میدان امام‌حسن(ع) که اجرای آن از اواخر سال ۹۸ آغاز شد، اما هنوز به سرانجام نرسیده ‌است.

اجرای این پروژه می‌تواند در کاهش ترافیک و همچنین کمک به رونق گردشگری شهر سمنان کمک کند. بهسازی میدان‌های مهم شهر مانند سعدی، استاندارد و امام‌رضا(ع) و همچنین تملک و آزادسازی زمین برای اجرای پروژه‌های تعریض برخی خیابان‌ها و همچنین ساخت و تکمیل بلوار فدک که ساخت آن حدود ۷ سال است آغاز شده نیز از دیگر اولویت‌های زیرساختی مدیریت‌شهری سمنان با پیوست گردشگری محسوب می‌شود که همگی این موارد به تأمین اعتبار نیاز دارد. به این پروژه‌های شهری می‌توان پیاده‌راه امام‌خمینی(ره) سمنان را نیز افزود که با وجود اجرای بسیاری از زیرساخت‌های آن هنوز به‌طورکامل به بهره‌برداری نرسیده و درصورت بهره‌برداری می‌تواند به یکی از پیاده‌راه‌های بزرگ و زیبای شهری در ایران تبدیل شود.  

کرج

کلانشهر کرج دارای طرح‌های عمرانی نیمه‌کاره بزرگی است که خط ۲ مترو به‌طول ۲۷ کیلومتر، بزرگراه شمالی به ‌طول ۱۷ کیلومتر و کنارگذر مهرشهر از جمله آن‌ها به ‌شمار می‌رود. از به زمین خوردن کلنگ این طرح‌ها که نقش اساسی در وضعیت ترافیک کلانشهر کرج دارند، بیش ‌از ۲۰ سال می‌گذرد، اما وعده افتتاح آنها هنوز به سرانجام روشنی نرسیده‌است. البته در دوره‌گذشته شورای‌اسلامی کرج نگاه ویژه‌تری به این طرح‌ها معطوف شد، به‌طوری‌که مترو کرج پس از وقفه‌ای طولانی ازسر گرفته شد.

علاوه‌براین گره‌ بزرگراه شمالی نیز پس از سال‌ها باز شده‌ و با پیگیری‌های شهرداری کرج و مصوبه‌ هیأت وزیران به‌صورت مشارکتی با سرعت خوبی درحال پیشرفت است. مدیران شهری دلیل اصلی به پایان نرسیدن این طرح‌ها را نوسان قیمت‌ها، مشکلات مالی و نیاز کمک دولت عنوان می‌کنند که در یکی‌دو سال اخیر بخشی از این مشکلات رفع شده‌است. این‌درحالی‌است که شهروندان کرجی انتظار دارند اعضای‌شورای‌اسلامی‌شهر در دوره‌ششم و شهردار جدید به‌پایان‌رساندن این طرح‌ها را در اولویت قرار دهند.

همشهری آنلاین