به گزارش پایگاه " اخبار معماری "، در سال ۱۹۸۲، ایکوموس ۱۸ آوریل را به عنوان روز جهانی بناها و محوطه‌ها نامگذاری کرد. یونسکو در سال بعد و در بیست و دومین کنفرانس عمومی خود، این تصمیم را به تصویب رساند. از آن پس ۱۸ آوریل روز بزرگداشت و اشاعۀ میراث فرهنگی و فرصتی برای ارتقای آگاهی از تنوع و ارتباط آن با ما شد و اینکه میراث فرهنگی تا چه اندازه می‌تواند آسیب‌پذیر باشد و الزامات و منافع حفاظت از آن چیست.

ایکوموس هر سال موضوعی را برای بزرگداشت و فعالیت‌های کمیته‌های ملی و کمیته‌های بین‌المللی علمی خود و دیگر سازمان‌های علاقه‌مند به مشارکت تعیین می‌کند. برای سال ۲۰۱۹، موضوع مناظر روستایی انتخاب شده که مرتبط با موضوع سمپوزیوم علمی میراث روستایی. این سمپوزیوم در ماه اکتبر سال جاری در شهر مراکش در کشور مغرب برگزار خواهد شد.

امسال روز جهانی بناها و محوطه‌ها، برای کمیته‌های ملی و کمیته‌های بین‌المللی علمی فرصتی است برای ارتقای آگاهی در بارۀ موضوعیت مناظر روستایی، چالش‌هایی که دامن‌گیر حفاظت از آنهاست، فواید حاصل از کوشش‌هایی که در این زمینه صورت می‌گیرد، و کیفیت پیوند ذاتی مناظر روستایی با توسعه پایدار. این روز فرصت بی نظیری است برای ایجاد گفتگو و رابطه در جوامع انسانی و صحه نهادن بر نقش آنها در شکل‌گیری، وجود، تحول، و غنای این مناظر روستایی، و نیز قطعاً از حفاظت آنها.

در «اصول ناظر بر مناظر روستایی به مثابه میراث» ایکوموس، که در مجمع عمومی ۲۰۱۷ تصویب شد، این مناظر روستایی چنین تعریف شده‌اند: «مناطق خاکی و آبی ناشی از تعامل انسان طبیعت برای تولید غذا و دیگر منابعتجدیدپذیر طبیعی، که از طریق کشاورزی، دامداری و چوپانی، ماهیگیری و آبزی‌پروری، جنگلداری، جمع‌آوری گیاهان وحشی، شکار، و استحصال منابع دیگری همچون نمک، شکل گرفته‌اند. مناظر روستایی منابعی چندوجهی‌اند. در عین حال، همۀ مناطق روستایی واجد معانی فرهنگی‌اند که مردم و جوامع به آنها اعطا کرده‌اند: همۀ مناطق روستایی منظر به شمار می‌روند.»

مناظر روستایی حاوی ذخیره در حال رشدی از میراث مادی و معنوی است که دائماً در حال سازگاری یافتن با وضعیت محیطی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. مناظر روستایی عمومی‌ترین گونه منظر فرهنگی باقی‌اند.

مناظر روستایی، قرن‌ها و حتی هزاره‌ها، حافظ تعادل میان فعالیت‌های انسان و محیط وی بوده‌اند. کنش‌های هر روزۀ بی‌شمار، در برخی موارد به تحولی ملایم انجامیده، و در موارد دیگر به دگرگونی‌های شگرفی برآمده از تغییر روش‌های تولید، پیشرفت فناوری یا تغییرات اقتصادی و سیاسی. میراثِ حاصلْ آشکارا نشان‌دهندۀ شواهدی از دوره‌های گوناگون و شامل منظومۀ غنی و پیچیده‌ای از میراث مادی و معنوی و زنده است که در آن پیوسته تغییر، دگرگونی، و تحول برقرار است، و تا زمانی که منظر روستایی زنده باشد، برقرار خواهد ماند.

نقش جوامع در حفاظت از مناظر روستایی

در حالی که که ضریب رشد جمعیت شهری در سال ۲۰۱۷ به رقم جهانی ۵۴/۸۲ درصد رسیده است، جمعیت روستایی نیز با وجود کاهش درصدی سهم خود در این آمار به رشد خود ادامه می‌دهد. این وضعیت اثراتی دو سویه در مناطق روستایی دارد، و در حالی که مناطقی از سکنه خالی می‌شود، برخی دیگر با مشکل ازدحام جمعیت روبه‌رو شده‌اند. همچنین تأثیر زیست‌محیطی محدوده‌های شهری بر پهنه‌های روستایی، و تغییراتی که این تأثیرات ایجاب می‌کند، و نیز عواقب آنها برای محیط و جوامع را نباید نادیده گرفت.

شکننده بودن و مفید بودن مناظر روستایی از خصیصه‌های اصلی معرف آن است. در حالی که هر تغییری در شرایط ضامن منظر زنده و نامی ممکن است به دگرگونی‌های اساسی منجر شود، یا حتی به وانهادگی کامل و نابود آن بینجامد، حفاظت از فایدۀ منظر روستایی است که به میراث ملموس و ناملموس آن قابلیت بقا می‌بخشد.

مناظر روستایی را به خوبی می‌توان قلمرو اصلی حفاظت عملی دانست که در آن جوامع و مشارکت از بیشترین موضوعیت برخوردارند. حفاظت مناظر روستایی بر نسبت میان میراث و جامعه تأکید می‌کند، و نیز بر بر فایده‌های آشکار و مستقیمی که حفاظت از میراث هم برای جوامعی دارد که آن را ایجاد کرده، تغییر داده، و صاحبش هستند، و هم بر جوامعی که تأثیرات زیست‌محیطی‌شان در این مناظر باقی می‌ماند یعنی سودمندی برای همۀ ما. این است که حفاظت از مناظر روستایی را مهم، و بیش از آن، جذاب می‌سازد.

مهر