«دیبیدو فرانسیس کره» با طراحی و ساخت «مدرسه ابتدایی گاندو» در بورکینافاسو، الگویی ماندگار از معماری پایدار و مشارکتی خلق کرد. این پروژه که با استفاده از مصالح محلی و تکنیک‌های اقلیمی طراحی شده است، تأثیر عمیقی بر معماری بومی و جهانی گذاشت و راه کره را برای کسب جوایز معتبری چون «پریتزکر ۲۰۲۲» هموار کرد.
به گزارش رسانه " اخـبــار معـمـاری " در سال ۲۰۰۱، جهان شاهد افتتاح پروژه‌ای بود که نه تنها نگاه‌ها به معماری پایدار را تغییر داد، بلکه تعریف جدیدی از فضاهای آموزشی ارائه کرد: «مدرسه ابتدایی گاندو» این پروژه که نخستین کار «دیبیدو فرانسیس کره» به شمار می‌رود، با استفاده از مصالح محلی و راهکارهای اقلیمی، فضایی ایده‌آل برای یادگیری خلق کرد و به عنوان «محیطی بی‌نظیر برای آموزش» از سوی جایزه «آقاخان برای معماری» توصیف شد.
«معماری برای مردم، با مردم»
کره، در حالی که هنوز دانشجوی دانشگاه فنی برلین بود، تصمیم گرفت به زادگاهش بازگردد و مدرسه‌ای بسازد که نه تنها از لحاظ معماری برجسته باشد، بلکه به نیازهای واقعی جامعه پاسخ دهد. نتیجه این تلاش، ساختمانی به مساحت ۵۲۰ متر مربع با سقفی از آجرهای خشتی و بامی فلزی بود که با استفاده از ستون‌های فولادی معلق نگه داشته شده است.
پنجره‌های رنگارنگ این مدرسه، ضمن تزئین نمای ساختمان، هوای خنک را به داخل می‌کشانند و هم‌زمان هوای گرم از طریق سقف سفالی به بیرون هدایت می‌شود. این راهکارهای هوشمندانه باعث شده است که کلاس‌های درس بدون نیاز به سیستم‌های تهویه مطبوع، خنک و مطبوع باشند.
«نوآوری در برابر تردیدهای سنتی»
یکی از چالش‌های اصلی کره، قانع کردن جامعه محلی برای استفاده از خشت و مصالح بومی بود؛ موادی که به اشتباه به عنوان مصالحی ضعیف و نامقاوم شناخته می‌شدند. با این حال، استفاده کره از تکنیک‌های نوین، از جمله ترکیب سیمان برای ایجاد بلوک‌های خشتی مستحکم و کم‌نیاز به نگهداری، اعتماد جامعه را جلب کرد و به الگویی برای ساخت‌وسازهای پایدار در منطقه تبدیل شد.
«موفقیت جهانی و ادامه مسیر»
مدرسه ابتدایی گاندو، در سال ۲۰۰۴ جایزه «آقاخان برای معماری» را برای طراحی کاملاً متناسب با اقلیم و نیازهای محلی دریافت کرد. این موفقیت نقطه عطفی در زندگی حرفه‌ای کره بود که به تکمیل پروژه‌های دیگری همچون «مدرسه متوسطه دانو» (۲۰۰۷) و «افزونه مدرسه گاندو» (۲۰۰۸) انجامید.
افزونه این مدرسه با چهار کلاس درس جدید و طراحی سقفی قوسی، نه تنها کیفیت تهویه را بهبود بخشید، بلکه پاسخگوی افزایش چشمگیر تعداد دانش‌آموزان شد.
«تقدیر از یک معمار تحول‌گرا»
کره که در سال ۲۰۲۲ جایزه «پریتزکر معماری» را دریافت کرد، از سوی هیئت داوران به عنوان معماری توصیف شد که توانسته است «سنت را با معاصر ادغام کند» و «الگوی پایداری در معماری را فراتر از مرزهای بورکینافاسو ارائه دهد».
بنا بر گفته داوران، «کارهای کره با احترام به سنت و مکان، در عین تحول‌آفرینی، نشان‌دهنده قدرت مصالح بومی و ارتباط عمیق با جامعه است».
«شاهکار ماندگار»
بیش از ۲۰ سال پس از ساخت، مدرسه ابتدایی گاندو همچنان به عنوان نمونه‌ای بی‌بدیل از معماری پایدار و مشارکتی مطرح است و جایگاه خود را در میان تأثیرگذارترین ساختمان‌های قرن ۲۱ تثبیت کرده است.
تصویر سازی: Jack Bedford
تصاویر: Erik-Jan Ouwerkerk
ترجمه، تهیه و تنظیم: پویا مودتی "کارشناس ارشد معماری و انرژی"
تماشای معماری آلوار آلتو
