به گزارش رسانه " اخـبــار معـمـاری "،فرش مشاهیر ایران، یکی از شاخص‌ترین آثار معاصر هنر ایرانی، در تالار آیینه‌ی کاخ سعدآباد پهن شده است؛ اثری بی‌نظیر که نه‌تنها نمایشگاه مصوری از چهره‌های ماندگار ایران است، بلکه تلفیقی درخشان از تاریخ، فرهنگ، و هنر سنتی ایران را بر تار و پود فرش رقم زده است. این فرش به‌عنوان نمادی از احترام به مشاهیر ملی، اکنون به یکی از نقاط عطف فرهنگی مجموعه کاخ‌های سعدآباد تهران تبدیل شده است. ⸻
تولد یک اثر ملی؛ از ایده تا اجرا
ایده‌ی خلق فرش مشاهیر از ابتکار هنرمندان و پژوهشگران ایرانی سرچشمه گرفت که درصدد بودند راهی برای پاسداشت بزرگان ایران در قالب یک اثر هنری ماندگار بیابند. این پروژه با همکاری گروهی از هنرمندان طراحی، چهره‌پردازان، و بافندگان باتجربه در کارگاه‌های معتبر تبریز آغاز شد و طی سال‌ها به بار نشست. این فرش با هدف ثبت تصویری ماندگار از بزرگان ادب، اندیشه، سیاست، علم، موسیقی و هنر ایران طراحی و بافته شده است؛ چهره‌هایی که نام و اثرشان بخش جدایی‌ناپذیر از تاریخ ایران به‌شمار می‌رود. ⸻
جزئیات هنری و ترکیب‌بندی خیره‌کننده
فرش مشاهیر با ابعاد تقریبی ۶×۴ متر، از بهترین نخ‌های پشم دست‌ریس و ابریشم طبیعی بافته شده است. طرح فرش متقارن و کلاسیک است، در حالی‌که چهره‌ها در قاب‌هایی مستقل و با چینشی منظم در سراسر زمینه قرار گرفته‌اند. هر چهره با تکنیک چهره‌پردازی مخصوص به هنر فرش‌بافی، به‌گونه‌ای بافته شده که از فواصل نزدیک، جزئیات آن از نقاشی نیز فراتر می‌رود؛ از خطوط چهره، حالت چشم‌ها، سبک پوشش و حتی حالت نور و سایه. در مرکز فرش، نماد ملی ایران و نقش «خورشید» دیده می‌شود که تداعی‌گر روشنایی اندیشه ایرانی‌ست. اطراف آن، مشاهیر تاریخی، ادبی و علمی از دوره‌های مختلف تاریخ ایران قرار دارند؛ از کوروش کبیر، فردوسی، سعدی، حافظ، خیام و مولوی گرفته تا ابن‌سینا، رازی، کمال‌الملک، صادق هدایت، فروغ فرخزاد، علی‌اکبر دهخدا، پروفسور حسابی، غلامحسین بنان و… ⸻
ویژگی‌های فنی و مهارتی فرش
• تکنیک: گره متقارن (ترکی)
• رنگ‌بندی: استفاده از بیش از ۱۵۰ رنگ طبیعی با ثبات نوری
• تراکم: حدود ۶۰ رج در هر ۷ سانتی‌متر • مدت بافت: بیش از ۳ سال
• محل بافت: کارگاه فرش در تبریز و تکمیل نهایی در تهران
این فرش به دلیل دقت چهره‌پردازی، جزو آثار نادر در عرصه فرش‌های چهره‌ای (پُرتره) به‌شمار می‌رود. ترکیب تکنولوژی طراحی دیجیتال اولیه با مهارت سنتی بافندگان، آن را به اثری ترکیبی از هنر کلاسیک و معاصر تبدیل کرده است.
جایگاه فرهنگی و موزه‌ای فرش مشاهیر
کاخ سعدآباد به عنوان یکی از مجموعه‌های مهم تاریخی-فرهنگی ایران، انتخاب مناسبی برای نگهداری و نمایش این فرش بود. قرار گرفتن فرش در تالار آیینه نه‌تنها فضا را از نظر بصری غنی‌تر کرده، بلکه در هماهنگی با شکوه فضا، ارزش معنوی و زیبایی‌شناختی اثر را دوچندان کرده است. گردشگران داخلی و خارجی، در بازدید از مجموعه، جذب جزئیات این فرش می‌شوند؛ اثری که با کمترین توضیح، روایت‌گر تاریخ و افتخارات یک ملت است. ⸻
نظر کارشناسان
دکتر نادر علوی‌نیا، استاد تاریخ هنر و منتقد فرش دست‌باف، می‌گوید: «فرش مشاهیر نمونه‌ای بی‌مانند از ترکیب تاریخ ملی و هنر کاربردی ایرانی‌ست. این اثر صرفاً یک فرش نیست، بلکه سندی تصویری از حافظه‌ی تمدن ایران است که روی زمین نقش بسته.»
تماشای معماری آلوار آلتو
