دکتر قره‌بگلو، معاون پژوهش، کارآفرینی و فناوری دانشگاه هنر اسلامی تبریز در گفت‌وگویی اختصاصی، بر ضرورت بازنگری در پیوند دانشگاه و بازار کار حرفه‌ای تأکید کرد و فاصله موجود را ناشی از نبود نظام جامع ارتباطی میان صنعت، نهادهای اجرایی و آموزش عالی دانست. وی با اشاره به نقش پررنگ و توانمندی بانوان در عرصه پژوهش و معماری، بر ضرورت تغییر نگرش‌های کلیشه‌ای در جامعه تأکید کرد.
به گزارش رسانه " اخـبــار معـمـاری "، در جهانی که تحولات فناوری، اجتماعی و زیست‌محیطی چهره‌ی معماری را دگرگون کرده است، پرسش از «اصالت» و «هویت» بیش از هر زمان دیگری مطرح است. از سوی دیگر، شکاف میان آموزش دانشگاهی و واقعیت بازار کار، چالش‌های حرفه‌ای معماران جوان را تشدید کرده است. در این میان، بانوان معمار نیز در مسیر رشد و حضور مؤثر در جامعه با موانع و کلیشه‌هایی روبه‌رو هستند. در همین راستا، گفت‌وگویی داشتیم با دکتر مینو قره‌بگلو، یکی از چهره‌های برجسته دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تا دیدگاه او درباره‌ی پیوند دانشگاه و صنعت، جایگاه بانوان، فرهنگ و هویت در معماری و نحوه‌ی مواجهه با میراث تاریخی را بشنویم.
شناخت نیازها و ارتباط موثر، حلقه‌ی مفقوده در نظام آموزشی و بازار کار حرفه‌ای
دکتر مینو قره‌بگلو در آغاز گفت‌وگو به موضوع ارتباط دانشگاه و بازار کار پرداخت و گفت:«برای ایجاد ارتباط مؤثر میان آموزش دانشگاهی و بازار حرفه‌ای، ابتدا باید نیازهای جامعه، صنعت و کشور به‌درستی شناسایی شود. فاصله‌ای که امروز میان دانشگاه و بازار کار دیده می‌شود، صرفاً به دانشگاه مربوط نیست؛ بلکه نتیجه‌ی نبود یک سیستم جامع و فرآیند تعریف‌شده برای ورود فارغ‌التحصیلان به فضای حرفه‌ای است».
او با اشاره به عملکرد دانشگاه هنر اسلامی تبریز افزود:«دانشگاه به وظیفه‌ی آموزشی خود به‌خوبی عمل می‌کند، اما لازم است این روند بهبود یابد. ما در قالب طرح‌های تقاضامحور و گرنت‌های پژوهشی، نیازهای واقعی صنعت و نهادهایی مانند شهرداری، مرکز پژوهش های شورای شهر، شرکت بازآفرینی شهری، نوسازی مدارس و... را در پروژه‌های تحقیقاتی لحاظ کرده‌ایم. با این حال، برای اصلاح بنیادین، باید از سطح سیاست‌گذاری کلان و برنامه‌ریزی درسی آغاز کرد».
کلیشه‌های حضور بانوان در دانشگاه و جامعه‌ی حرفه‌ای
در ادامه، دکتر قره‌بگلو به موضوع نقش بانوان در فضای دانشگاهی و حرفه‌ای پرداخت و گفت:«در محیط دانشگاهی، کلیشه‌های جنسیتی چندان پررنگ نیست و بانوان در دهه‌های اخیر عملکردی درخشان داشته‌اند، اما در بیرون از دانشگاه هنوز با چالش‌ها و کلیشه‌های تکراری مواجه‌اند. وظایف خانوادگی، مادر بودن و محدودیت‌های اعتمادسازی اجتماعی از جمله مسائلی است که زنان در محیط کاری با آن روبه‌رو هستند».
وی افزود:«اگر زنان در قالب گروه‌های کاری و تیمی در جامعه‌ی حرفه‌ای فعالیت کنند، بخشی از این چالش‌ها کاهش می‌یابد. از نظر روانشناسی، بانوان دارای نقشه‌های شناختی دقیق‌تر و جزئی‌نگرتر هستند، در حالی‌که آقایان دید کلی‌تری دارند. این تفاوت، مکمل یکدیگر است؛ چراکه ترکیب این دو نوع نگاه، می‌تواند به نتایج درخشان‌تری در طراحی معماری منجر شود».
فرهنگ، هویت و معماری معاصر
دکتر قره‌بگلو با اشاره به وضعیت معماری امروز ایران گفت:«در جامعه‌ی ما دو جریان عمده وجود دارد: گروهی که صرفاً از گذشته تقلید می‌کنند و گروهی دیگر مشابه معماری قاجار در قالبی کارت‌پستالی بسنده کرده‌اند. اما حفظ هویت یعنی بازخوانی فرهنگ ایرانی در چند لایه؛ از فرم و الگوهای فضایی تا آیین‌ها و نوع زندگی مردم».
او ادامه داد:«زندگی هیبریدی بخشی از واقعیت دنیای امروز است، اما باید هسته‌ی معماری ایرانی در دل آن حفظ شود. معماری معاصر باید هم از زمان خود سخن بگوید و هم ریشه در زمینه‌ی فرهنگی و اقلیمی داشته باشد. در منطقه‌ی آذربایجان نیز که آیین‌ها و سبک زندگی خاص خود را دارد، باید این مؤلفه‌ها را در طراحی بازتاب داد».
بازسازی و مداخلات در بناهای تاریخی؛ مرز میان خلاقیت و اصالت
در بخش دیگری از گفت‌وگو، وی به اهمیت مرمت و بازسازی بناهای تاریخی پرداخت و اظهار داشت:«پیش از هر چیز باید خلاقیت در معماری را درست تعریف کنیم. خلاقیت بر دو پایه استوار است: فایده و نوآوری. اگر بنایی صرفاً زیبا باشد اما عملکرد مناسبی نداشته باشد، تفاوتی با یک مجسمه ندارد».
او تأکید کرد:«در مداخلات مربوط به بناهای تاریخی، علاوه بر فایده و نوآوری، باید اصالت بنا نیز حفظ شود تا تغییرات به‌وضوح قابل تشخیص باشند. ما نباید به تاریخ دروغ بگوییم و گذشته را تحریف کنیم. متأسفانه در بسیاری از موارد، مداخلات ظاهری و شکلی جایگزین رویکردهای علمی و تحلیلی شده‌اند؛ در حالی که مداخله‌ی واقعی باید از جنس فهم فضا، زندگی و عملکرد باشد».
دکتر قره‌بگلو با اشاره به دیدگاه دکتر مهدی حجت افزود:«معمار نوکر شکل نیست، اما چیزی جز شکل در اختیار ندارد. به همین دلیل، همزمان باید عملکرد، تجربه‌ی کاربر و کیفیت زیستن در فضا را در نظر بگیریم. معماری، مجسمه‌سازی نیست که فقط به ظاهر بپردازد؛ بلکه باید پاسخ‌گوی نیازهای اصیل زندگی انسان باشد».
جوایز معماری و نگاه جهانی به اصالت و پایداری
در ادامه گفت‌وگو، دکتر قره‌بگلو به نقش جوایز بین‌المللی معماری در شکل‌دهی به سلیقه‌ی جهانی اشاره کرد و گفت:«جایزه آقاخان همواره نمونه‌ای از توجه به فرهنگ، هویت و نوآوری بوده است. هرچند در دوره‌های اخیر شاید به جنبه‌های زیست‌محیطی کمتر پرداخته شده باشد، اما انتظار می‌رود که با افزایش بحران‌های طبیعی، توجه بیشتری به پایداری و احترام به طبیعت در این جوایز صورت گیرد».
او افزود:«جوایز معماری باید نگاه جدیدی به مسئله معماری ارائه دهند؛ نگاهی که به جای تمرکز صرف بر فرم، اصالت، زمینه و تعامل با محیط را در اولویت قرار دهد».
بازاندیشی در مسیر آینده‌ی معماری ایران
در پایان، دکتر قره‌بگلو تأکید کرد:«دهه‌های آینده نیازمند بازاندیشی عمیق در مسیر معماری است. معرفی الگوهای موفق از طریق جوایز معتبر، می‌تواند ذائقه‌ی عمومی و دیدگاه طراحان را اصلاح کند. معماری ما می بایست فرزند زمان باشد؛ معماری‌ای که پاسخ‌گوی نیاز امروز باشد و در عین حال ریشه در تاریخ و فرهنگ خود داشته باشد».
او در پایان گفت:«مسئولیتی که ما به عنوان استاد و پژوهشگر داریم، انتقال شیوه‌ی تفکر درست به نسل‌های بعد است؛ تفکری که اصالت، خلاقیت و حقیقت معماری ایرانی را زنده نگه دارد».
تماشای معماری آلوار آلتو
