«دستورالعمل‌­های طراحی شهری»،کتاب راهنمایی جدید برای شهرسازان است. این راهنما مجموعه ای جدید از پیشنهادات برای فضاهای عمومی است که توسط مرکز طراحی فعال (مرکزی غیر انتفاعی که به ترویج راه‌حل‌های طراحان برای بهبود سلامت عمومی می‌پردازد) و بنیاد شوالیه[۱] منتشر شده است.

پیشنهادات CfAD ممکن است تکراری و قدیمی به نظر بیایند: کاشت درخت، بهبود حمل و نقل عمومی، و ساخت خطوط دوچرخه سواری. با این وجود این دستورالعمل از این پیشنهادات به عنوان وسایلی برای رسیدن به هدفی خاص استفاده می‌کند: یک زندگی عمومی قدرتمند؛ چیزی که سازمان آن را موجب اعتماد، مشارکت و نظارت بیشتر مردم و نیز مشارکت بیشتر و آگاهانه آنها در رای گیری­‌های محلی تعریف می­کند. باید دانست که این پیشنهادات نتیجه­‌ی سال­‌ها تحقیق و پژوهش است.

 خانم سوزان ناینِبِر، مدیر بخش مشارکت های CfAD ، اینگونه می گوید: «این روزها آمریکا همچون مکانی چند قطبی به نظر می‌آید … مردم به دولت، شرکت‌ها، رسانه‌ها و حتی همسایگانشان اعتماد نمی‌کنند. شواهد تجربی نشان می­دهد که طراحی مناسب و نگهداری از محله‌هایمان بر روی حس اعتماد اثر مثبت دارد. وقتی ما بر روی فضاهایی جمعی که هر روز در آنها حضور می یابیم [منظور محله ها است]، تمرکز نماییم آنگاه می توانیم شروع به ساختن مجدد این اعتماد از دست رفته در سطح محلی کنیم.»

CfAD و بنیاد شوالیه رویکردی علمی نسبت به طراحی شهری اتخاذ کرده‌­اند. آن­ها به انجام نظرسنجی، مطالعات میدانی، آنالیز داده­‌ها و انجام پژوهش­‌های تاریخی پرداخته­‌اند تا متوجه شوند آیا اقداماتی نظیر کاشت گیاهان، ساخت نشانه‌هایی جهت پذیرش و خوشامدگویی به مردم و نگهداری بهتر از محیط می‌تواند نگرش افراد نسبت به دولت­‌های محلی­شان را بهبود بخشد یا خیر. این پژوهش همچنین به مطالعه مواردی می پردازد که باعث نظر نامساعد مردم نسبت به شهرشان می­شود. به عنوان مثال بر اساس نتایج این پژوهش وجود زباله در کوچه و خیابان ۱۰% از غرور و افتخار به جامعه محلی، ۵% از اعتماد به پلیس، و ۴% از اعتماد به دولت محلی می‌کاهد.

CfAD نتایج تحقیقات خود (Assembly Civic Engagement Survey (ACES)) را در راهنمای طراحی شهری­‌اش آورده است. جوانا فرانک، مدیر اجرایی CfAD، اینگونه می­‌گوید: «تحقیقات ما به نتایج بسیار جالب توجهی رسیده است: اینکه تغییرات نسبتا اندکی می‌تواند موجب به وجود آمدن تغییرات کاملا مشهودی در آگاهی و ادراکات مدنی شود. همچنین متوجه شدیم که مردم بدون توجه به سن و مشخصات دموگرافیک و اقتصادی_ اجتماعی­شان، واکنش­‌های مشابهی نسبت به تغییرات در طراحی دارند». CfAD معتقد است شهرها با اجرای پیشنهادات داخل این گزارش می­‌توانند موجب ایجاد این حس در شهروندان شوند که آنان بخشی از یک هویت جمعی هستند، شهروندان را نسبت به استفاده منظم از فضاهای جمعی (که موجب تعاملات بیشتر میان مردم با پیشینه­‌های اقتصادی و اجتماعی متفاوت می‌شود) تشویق کند، مردم را برای تبدیل شدن به استادان و طرفدارانی جدی برای فضاهای جمعی هدایت کرده و آنها را برای مشارکت بیشتر در انتخابات محلی تشویق ­نماید.

در اینجا ۲۰ موردی که شهرها می توانند برای بهبود کیفیت زندگی و کمک به تقویت پیوندها میان شهروندان انجام دهند، آمده است. می­توانید گزارش کامل و تمام پیشنهادات CfAD را از اینجا بخوانید.

۱- ایجاد یک شبکه پیاده جامع به‌گونه‌­ای که به شهروندان اجازه حرکت آزادانه به هر نقطه از شهر را بدهد

 مردمی که در محلاتی با قابلیت پیاده روی بیشتر زندگی می­کنند، عموما حس تعلق بیشتری نسبت به جامعه خود دارند و از شبکه‌های اجتماعی قوی­تری در میانشان برخوردارند. علاوه بر این کسانی که به صورت دائم و مکرر پیاده­‌روی می‌­کنند، نسبت به کسانی که به ندرت پیاده‌روی می‌کنند، دارای سطوح بالاتری از اعتماد اجتماعی (۴ درصد) و مشارکت (۶ درصد) هستند.

۲ – ایجاد امکانات بیشتر برای پیاده­‌روها نظیر نصب نیمکت، کاشت درختان، و نورپردازی مناسب جهت فراهم آوردن شرایط مناسب برای پیاده‌­ها

براساس یافته­‌های مطالعات، مردم عموماً پیاده‌­روهای حاشیه­‌ای، در جاده­‌ای با چند خط عبور و با سرعت بالا را به عنوان مسیری مناسب برای پیاده­‌روی به حساب نمی­‌آورند. از طرف دیگر پیاده‌­روی در پیاده­‌رویی که دارای ردیفی از درختان در دو طرف است و در حاشیه­‌ی خیابانی اصلی و شلوغ قرار گرفته می­تواند نظر مردم را نسبت به تردد در آن جلب کند. پارک Porch ، که پارکی کوچک در نزدیکی ایستگاه حمل­‌و­نقل خیابان سی‌ام (اصلی ترین ایستگاه حمل‌­و­نقل فیلادلفیا) است، نمونه ای از این مورد در عمل است.

۳ – توسعه شبکه‌­ای ایمن و به­‌هم­‌پیوسته برای دوچرخه سواران، به همراه ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز

پژوهش‌­ها اینگونه پیشنهاد می­‌دهند که روابط اجتماعی هنگامی که دسترسی به حمل­‌و­نقل عمومی سخت و دشوار است و یا مردم اقدام به خرید خودرو شخصی می­‌کنند، ضعیف می­شود.

۴- تقویت سیستم­‌های حمل‌­و­نقل عمومی به وسیله افزایش میزان خدمات، قابل اطمینان­تر کردن استفاده از وسایل حمل­و­نقل عمومی و ساخت ایستگاه­‌هایی با امکانات رفاهی بیشتر و در دسترس­تر

فاصله طولانی برای رسیدن به حوزه­‌های رای­‌گیری و کمبود گزینه‌های حمل­‌ونقل، هر دو با مشارکت پایین رأی‌دهندگان مرتبط است.

۵- تخصیص زمین‌­هایی برای اختلاط کاربری­‌ها در داخل محلات و در میان ساختمان‌های مسکونی

پژوهش‌ها مشخص کرده‌اند مردمی که در فاصله میان پارک­‌ها و مراکز خرده‌­فروشی زندگی می­‌کنند امکان بیشتری دارد که با همسایگانشان مواجه شوند. این موضوع خود موجب افزایش ارتباطات اجتماعی و تقویت اعتماد اجتماعی می‌شود. قرار دادن فضاهای مسکونی، تجاری و تفریحی در کنار هم، حتی در یک ساختمان و یا یک بلوک می‌تواند ارتباط همسایگان با هم را افزایش دهد.

۶ – تشویق ایجاد مسکن با قیمت های متنوع در محله

ترکیبی از خانه­‌های یارانه­‌ای، خانه­‌های مقرون­‌به­‌صرفه و خانه­‌هایی با قیمت بازار می‌تواند به ایجاد موازنه­‌ی اقتصادی و ثبات در محله کمک کرده، به اتحاد و یکپارچگی جمعیت شناختی و اقتصادی کمک کند و موجب کاهش تمرکز فقر در یک مکان خاص شود.

۷- پاک کردن محیط از زباله، بهبود روند جمع­‌آوری و بازیافت زباله، بهبود نظافت خیابان‌ها، افزایش تعداد مخازن جمع­‌آوری زباله و مخازن پسماندهای قابل بازیافت

براساس پژوهش­‌ها زباله با اعتماد اجتماعیِ از بین رفته در ارتباط است.

۸- پاکسازی و استفاده از زمین های خالی

کسانی که در بررسی میدانی ACES شرکت کرده‌اند و اینگونه پاسخ داده‌­اند که در زمین­‌های خالی نزدیک محل سکونتشان یک پارک کوچک عمومی یا یک هنر عمومی اجرا شده است، دارای میزان بیشتری از اعتماد، مشارکت و نظارت بوده‌­اند و در انتخابات محلی مشارکت بیشتری داشته‌اند.

۹- طراحی برای کودکان

عموماً زمانی که زمین­‌های بازی، میادین ورزشی و سایر امکانات در شرایط نامطلوبی برای کودکان و خانواده‌ها قرار دارد، اعتماد اجتماعی نیز کاهش می­یابد. از طرف دیگر افزایش و بهبود امکانات برای کودکان می تواند موجب تقویت و افزایش اعتماد اجتماعی در میان تمام ساکنان شود، حتی در میان کسانی که دارای فرزند نیستند.

۱۰- لزوم توجه به وجود درختان و فضای سبز در تمام توسعه­‌های جدید و همچنین در بازسازی‌­های عمده

مطالعه­‌ای در بالتیمور به این یافته رسیده است: محلاتی که دارای تراکم بیشتری از درختان هستند دارای سطح بالاتری از سرمایه اجتماعی نیز هستند، به این معنا که همسایه‌ها روابط نزدیک­تری دارند و احتمال اعتماد آنها به یکدیگر بیشتر است.

۱۱- بهبود وضعیت باغچه­‌ها در فضاهای عمومی و توجه به آنها در زمان توسعه مناطق مسکونی

 کسانی که باغبانی می‌کنند در مقایسه با کسانی که این کار را انجام نمی دهند، وابستگی بیشتری به جامعه محلی خود دارند. همچنین باغچه­‌ها به عنوان فضایی برای انجام تعاملات بین فرهنگی و بین نسلی عمل می‌کنند.

۱۲- نگهداری و استفاده از میراث تاریخی

ساختمان­‌های تاریخی، فضاهای عمومی و نشانه­‌های محلی موجب ایجاد حسی قوی از ارتباط با مکان در افراد می‌شوند.

۱۳- ترویج غذاهای محلی

بازار کشاورزان می­تواند از محصولات کشاورزی محلی حمایت کند در حالی­که جشنواره­‌های دوره­‌ای می‌­تواند موجب آشنایی بیشتر مردم با آشپزی و غذاهای محلی شود. بسیاری از جوامع محلی اقدام به برگزاری جشنواره‌­هایی در زمینه غذاهای محلی می­‌کنند تا هم افراد محلی و هم گردشگران از آن بازدید کنند. علاوه بر اینها طراحی غذامحور می­تواند با بی عدالتی­‌ها مبارزه کند.

۱۴- بهبود ایوان و جلوخان ساختمان‌های عمومی با راهکارهایی ساده نظیر نصب صندلی، نورپردازی مناسب یا کاشت گیاهان

چنین عناصری می‌تواند موجب دلپذیرتر و پذیراتر شدن ساختمان­های عمومی شود.

۱۵-نصب نشانه ها و علائم مثبت به منظور تشویق افراد نسبت به ورود به فضاهای عمومی و استفاده از امکانات آن

لازم نیست که نشانه­‌ها در فضاهای عمومی همواره بر روی قواعد تاکید کنند. یکی از عکس های آزمایشی ACES الهام‌بخش مسئولان شهر شارلوت برای انجام تغییراتی در شهر شد. بر اساس این تغییرات علائم قدیمی و قانون‌مبنا در پارک­های محلی (نظیر علامت ورود سگ­های بدون قلاده ممنوع) با علائم مثبت جایگزین شدند. این موضوع باعث ایجاد حسی خوشایند در افراد می‌­شود. نتایج نشان می‌دهد که علائم و نشانه­‌های مثبت در پارک­‌ها و فضاهای خارج از خانه می­‌تواند موجب افزایش میزان اعتماد اجتماعی شود.

۱۶- نصب علائم جهت‌یابی

مسیریابی موثر و کارا به شهروندان و گردشگران کمک می‌کند تا فضاها و ساختمانهای عمومی را راحت­‌تر پیدا کنند. این موضوع حضور افراد در زندگی اجتماعی را تسهیل می­‌نماید.

۱۷- سرمایه‌گذاری بر روی صندلی­‌های فضاهای عمومی

مکان­‌های نشستن می­‌توانند به قابل بازدیدتر شدن فضاها و میدان­‌های عمومی کمک کرده و مردم را به سوی خود جذب نمایند. نصب نیمکت‌ برای برآوردن نیازهای افراد مسن، تسهیل حرکت و جابجایی در داخل محله و همچنین ایجاد مکان­‌هایی برای مشاهده و ارتباط با دیگران اموری ضروری هستند. علاوه بر این­ها نیمکت­‌ها و مکان­‌های نشستن تاثیر مثبتی بر روی سرزندگی خیابان­‌های تجاری دارند.

۱۸- روشنایی ساختمان‌­ها و پارک‌­های عمومی

بررسی های ACES نشان می­‌دهد افرادی که از پارک­‌هایی با روشنایی مناسب و مطلوب استفاده می­‌کنند، به مسئولان محلی اعتماد بیشتری دارند، مشارکتشان در انتخابات محلی قابل ملاحظه­ است، بر روی همسایگان خود نظارت بیشتری دارند و در زندگی عمومی فعال­ترند. طبق این پژوهش چراغ­‌های شکسته با کاهش ۲۰ درصدی در درک امنیت محله توسط مردم مرتبط است.

۱۹- برگزاری جشن­‌های مرتبط با انتخابات در بیرون از مکان رای­‌گیری

مطالعه در بین ۱۴ جامعه محلی در ایالات متحده به این یافته رسیده است که جشن­‌های روز انتخابات که غذای رایگان و موسیقی جزئی از برنامه‌های آن است، محیطی شاد و اجتماعی برای رای­‌گیری ایجاد می‌­کند و با مشارکت بیشتر رای­‌دهندگان در انتخابات مرتبط است.

۲۰- استفاده مجدد از زیرساخت­‌های بلااستفاده

تاریخ توسعه شهرها نشان می­‌دهد که شهرهای زیادی با چالش موانع کالبدی (نظیر بزرگراه‌ها، خطوط ریلی، سایت­‌های صنعتی و پارکینگ­های بزرگ بلااستفاده) مواجه‌­اند. مشکلات ناشی از چنین موانعی اغلب بر ساکنان کم‌درآمد یا جامعه رنگین‌پوستان تحمیل می‌شود.

مترجم: الهه اصدقی

منبع:curbed