کاخ مروارید، کاخی در مهرشهر کرج است که پیش از سال ۱۳۴۰ از چند روستا از جمله حسین‌آباد افشار تشکیل‌شده بود.

این کاخ در سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷ با زیربنای ۲۵۰۰ متر برای زندگی شمس پهلوی ساخته شد. سازه اصلی و طرح کاخ به شکل یک سفره‌ماهی است که صدفی آن را در برگرفته است.  

این بنا دربردارنده فضاهای گوناگونی ازجمله تالار طلایی بار، دفتر مخصوص شمس، تالار پذیرایی، سالن سینما، سالن بیلیارد، استخر، آب‌نما، محل نگهداری پرندگان کمیاب، اتاق‌های خواب و غیره است.

یکی از مهم‌ترین بخش‌های این کاخ، اتاق صدف است که دارای تزئینات مختلفی بوده، به خصوص نمای بیرونی آن‌که به‌صورت حلزونی شکل ساخته‌شده است.

در طراحی فضای بیرونی دریاچه کوچکی از سه طرف کاخ را احاطه کرده و به زیبایی آن افزوده است.

معماری این اثر که بخشی از تاریخ معماری مدرن است، با تأثیر از شیوه فرانک لوید رایت از پرآوازه‌ترین معماران آمریکایی از سوی یکی از شاگردان ایرانی‌اش به نام «عامری» شکل‌گرفته است.

کاخ مروارید یکی از باارزش‌ترین کاخ‌های تاریخی ایران است و ازلحاظ ویژگی‌های فنی از بسیاری از کاخ‌های موجود چند پله بالاتر  قرار دارد و تکنیک‌های که در ساخت، طراحی و رنگ‌آمیزی این مجموعه به کار گرفته‌شده حتی از سبک و شیوه ساخت کاخ سعدآباد نیز برتر است.

این کاخ یکی از مجهزترین، مرفه‌ترین و اشرافی‌ترین بناهای دوره‌ی پهلوی محسوب می‌شود. در ساخت‌وساز کاخ شمس، هیچ‌یک از اصول معماری ایرانی رعایت نشده و سبک، نقشه و ساختار آن کاملاً غربی است.

بازسازی و بازگشایی

پس از انقلاب این کاخ به بنیاد مستضعفان و بعد از حدود ۱۵ سال به بنیاد تعاون واگذار شد. از آن زمان از این کاخ به‌عنوان موزه و با نام مجتمع اردویی، تفریحی شهید فهمیده استفاده‌شده است تا سال ۱۳۸۲ و پس از بارش سنگین برف و با شکایت اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری، کار این مجتمع تفریحی به پایان رسید.

۳۰ درصد یعنی ۲۷ هکتار از مجموعه‌ کاخ مروارید به اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان البرز واگذار شد تا با مرمت و سامان‌دهی فضای کاخ، امکان بازدید عموم از آن فراهم شود.

محمدمهدی عاشورخانی

منبع:همشهری آنلاین