رییس بنیاد مستضعفان، برای سومین بار و این دفعه بخاطر روز جهانی موزه، به ساختمان دفینه آمد؛ بنایی که هر چند مالکانش می‌گویند فقط جداره‌اش در خیابان میرداماد ثبت ملی است و به دلیل سست بودن ساختمان، کار بازسازی آن را حدود پنج سال قبل آغاز کرده‌اند و حالا این دفینه کجا و دفینه‌ای که روزی سوپر مارکت بود، کجا.
به گزارش پایگاه " اخبار معماری " به نقل از ایسنا، تا اینجای کار، سید پرویز فتاح – رییس موزه‌های بنیاد مستضعفان – به قول خود عمل کرده، قولی که بهمن سال گذشته به ایسنا داده بود تا «موزه دفینه را دهه فجر سال آینده (۱۳۹۹) طبق قولی که دادیم، افتتاح کنیم» و به نظر می‌رسد بخش زیادی از کار استحکام‌بخشی موزه را به سرانجام رسانده‌اند و کارشناسان و بهره‌برداران این ساختمان هم طبق قول و قرارها طرح را جلو می‌برند، با کارشناسان و ناظرانی که معتقدند در حدِ کارشناسان وزارتخانه میراث فرهنگی (با توجه به تجربه‌شان در موزه‌های دیگر) شاید بیشتر از آنها هم کار را بدون حضور ناظران میراثی جلو می‌برند.
روش مقاوم‌سازی دفینه باید در دانشگاه‌ها عنوان درس تلقی شود
او که زودتر از زمانِ قرارش با خبرنگاران هم به موزه رسیده بود و بر اساس تجربیاتش در حوزه سازه و عمران از روند کار بازسازی موزه دفینه، لذت برده بود، تلاش کرد در صحبت‌هایش با خبرنگاران این لذت را با آنها شریک شود، لذتی که می‌خواهد ان را به جهان هم نشان دهد و به همین دلیل تاکید دارد که قرار است این موزه در تراز بین‌المللی دیده شود.
شاید به همین دلیل هم بود که نخست به سومین حضورش در این موزه اشاره کرد و در جمع خبرنگاران گفت: «من خودم سازه‌ای هستم، مقاوم‌سازی ستون وپی این‌جا انجام شده است، کار در حدی است که می‌تواند در دانشگاه‌ها و در کشور به عنوان درس تلقی شود چون با دقت نظر و در زمان بندی خوب کار مقاوم سازی انجام شده است و اکنون دارند داخل بنا که ۱۰ هزار متر مربع زیربنا دارد، را در مساحتی حدود هشت هزار و پانصد متر مربع برای موزه آماده می‌کنند.»
بنیاد مستضعفان بعد از انقلاب اسلامی مالک این بنا می‌شود، ساختمانی که از همان ابتدا به «دفینه» معروف بود و بر اساس سفارش یک مالک خصوصی توسط «کمال کمونه» برگرفته از مکتب «فرانک لوید رایت» طراحی شد تا پیش از انقلاب به عنوان سوپر مارکتی بزرگ افتتاح شود، اما کار به افتتاح آن نرسید و بعد از انقلاب در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت.
وقتی زمزمه‌های ثبت ملی آن به گوش رسید، بخشی از کارشناسان آن را آن‌قدر واجد ارزش دانستند که تاکید داشتند این بنا باید به دلیل طرح خاص و اجرای بتن یک تکه (و پیش‌ساخته) آن، به صورت کامل در فهرست آثار ملی ایران ثبت شود، اقدامی که امروز کارشناسانِ بنیاد مستضعفان معتقدند در نهایت فقط به ثبت ملی جداره‌ی بنا، آن هم در ضلع شمالی‌اش یعنی خیابان میرداماد منجر شده است.
شاید به همین دلایل هم کارشناسان بخش موزه‌ی بنیاد مستضعفان، تاکید دارند که نیازی به حضور میراثی‌ها در این بین نیست، همان‌طور که در خلال حرف‌های فتاح و کارشناسانی که بخش‌های مختلف مرمت سازه را نشان می‌دهند، نیز صحبتی از نقش میراث فرهنگی نیست.
رییس بنیاد مستضعفان می‌گوید: این تصمیم را ما در بنیاد مستضعفان گرفتیم، بنا قدمت داشت و موزه نیز از نظر بنا می‌توانست در این مکان قرار گیرد، بنابراین در تهیه‌ی طرح و بازسازی دقت‌های لازم از هر جهت به آن شد، مجوز کار را گرفتیم و با هماهنگی شهرداری و مجوز میراث فرهنگی اکنون این مکان به صورت کامل مقاوم‌سازی شده است.
متولیان بازسازی و مرمت موزه دفینه، اما برای سوالاتی که در طول چند سال گذشته از زمان آغاز بنا به طور مداوم توسط خبرنگاران میراثی مطرح می‌شد، ستونی شاهد از سست بودن بنا در بخشی که قرار است به پارکینگ تبدیل شود، باقی نگه‌داشته‌اند؛ هر چند در حال حاضر همان ستونِ سست را میلگردهایی کشیده‌اند که به نظر می‌رسد قرار است با بتون روی آن را بپوشانند، اقدامی که طبق ظواهر به نظر می‌رسد برای دیگر ستون‌ها نیز انجام شده است و این بار قطر آنها نزدیک به یک متر می‌شود.
البته شاهدهای دیگری هم در دیگر بخش‌های ساختمان باقی گذاشته‌اند، مانند سه تکه از مصالح بنا که در ورودی موزه در ضلع شمالی مورد استفاده بوده را حالا در پشت‌بام دفینه و به پشت اتاق نمازخانه چسبانده‌اند تا دست‌کم جنس مصالح استفاده شده را بتوان از نزدیک‌تر دید.
نصب دو آسانسور و راه‌پله‌های مارپیچی در فضای باز تعبیه شده در میانه‌های موزه، قرار است به عنوان دو عضو جدید دفینه، به این ساختمان اضافه شوند.
موزه دفینه را تقسیم کرده‌اند، هر طبقه یک موزه با عناوین مختلف و بر اساس آثار تاریخی شناسایی شده برای قرارگیری در موزه و البته طبق گفته کارشناسانِ بنیاد، حتی موقعیت طبقه‌ی انتخاب شده نیز برای ایجاد موزه در نظر گرفته شده است.
رییس بنیاد مستضعفان درباره‌ی چیدمان انتخاب موزه‌ها در هر طبقه می‌گوید: «در سه سطح این ساختمان بنا شده است. براساس نظر کارشناسان، ما هر سطح را برای یک موزه در نظر گرفته‌ایم، این بنا برای ما تراز اول است. به همین دلیل هر بخش به یک موزه اختصاص دارد. در سطح نخست بخش جنوبی در پایین «موزه پول و سکه» می‌شود، اشیای قیمتی و اسکناس‌ها به نمایش گذاشته می‌شود.
در طبقه بعدی که وسعت بیشتری دارد، «موزه زیورآلات» به نمایش گذاشته می‌شود، آثاری که متعلق به بیش از سه هزار سال قبل است، بنابراین با برپایی این موزه شرایط مناسبی برای حضور مردم و استفاده آنها فراهم می‌شود.»
او سطح بعدی ایجاد موزه در این ساختمان را به «موزه جهانی معاصر» مرتبط می‌داند و ادامه می‌دهد: اشیا و آثار گرانبهایی که در گنجینه بنیاد مستضعفان در این سال‌ها نگهداری شده است، بر اساس اصول میراث فرهنگی حفظ شده و به نمایش در می‌آید.
با ۶۵ میلیارد تومان دفینه مقاوم‌سازی شده/افتتاح برای فجر ۹۹ پیش‌بینی شده
وی همچنین درباره میزان هزینه صرف شده برای مقاوم‌سازی و آماده‌سازی موزه دفینه می‌گوید: تا امروز مبلغی معادل ۶۵ میلیارد تومان برای این مجموعه هزینه شده که اعتقاد داریم با سرمایه‌گذاری در این مجموعه می‌توانیم شرایط مناسبی را برای حضور مردم در این مجموعه و آشنایی بیشتر آنها با فرهنگ اصیل ایرانی فراهم کنیم.
رئیس بنیاد مستضعفان در ادامه به قولی که همکارانش برای زمانِ افتتاح این موزه داده‌اند، اشاره می‌کند: با وجود کار دشواری که پیش‌رو داریم پیش‌بینی می‌شود موزه دفینه همزمان با دهه فجر به بهره‌برداری برسد.
کاخ مرمر بعد از کرونا افتتاح می‌شود/فیلم انگشت حیرت به دهان ماندنِ بازدید از کاخ مرمر را داریم
وی همچنین با اشاره به آماده‌سازی و بهره‌برداری از موزه هنر (کاخ مرمر) می‌گوید: این موزه که در محل کاخ مرمر بنا شده آماده است. قبل از سال می‌توانستیم آن را بهره‌برداری کنیم اما با توجه به شیوع کرونا این مسئله به تعویق افتاد و در صورتی که ستاد ملی مبارزه با کرونا تشخیص دهد این موزه نیز بهره‌برداری و درهای آن به روی مردم باز می‌شود، افرادی که تا کنون این کاخ را دیده‌اند، انگشت حیرت به دهان گرفته‌اند، می‌توانیم این ادعا را با فیلم‌های ثبت شده، ثابت کنیم.
رییس بنیاد مستضعفان؛ همچنین به بهره‌برداری از موزه خودرو و ماشین‌های قدیمی اشاره می‌کند و اظهار می‌کند: این موزه نیز در حال آماده‌سازی است و بیش از حداقل ۷۰ خودرو قدیمی در مجموعه به نمایش گذاشته می‌شود که آنها نیز همزمان با دهه فجر به بهره‌برداری می‌رسند. آماده‌سازی موزه رامسر نیز در دستور کار است و در دیگر استان های کشور مانند اصفهان، شیراز و مشهد نیز اگر شرایط باشد، موزه جانمایی می‌شود.
فتاح اما درباره‌ی تعداد آثار تاریخی که اکنون در گنجینه بنیاد مستضعفان نگهداری می‌شود، تاکید می‌کند: «بهتر است در حال حاضر درباره‌ی آثار تاریخی موجود در گنجینه بنیاد حرف نزنیم.» حتی به شوخی تاکید می‌کند اگر قرار باشد از تعداد آثار در اختیار آمار بدهیم باید بنشینیم و آنها را جداگانه بشماریم.
مزایده‌ی عمارت پیرنیا توسط ستاد فرمان امام (ره) در اوایل سال‌های ۱۳۹۰، سبب خیر شد تا در زمان قائم مقامی مهدی حجت در سازمان سابق میراث فرهنگی و گردشگری، او قول ایجاد کمیته‌هایی را با همه‌ی دستگاه‌های دولتی را داد که هر کدام به شناسایی آثار تاریخی در اختیار خود موظف می‌شوند، مدتی بعد نیز او از آغاز کار این کمیته‌ها و حتی تشکیل برخی جلسات با دستگاه‌های مختلف مانند ستاد فرمان امام و بنیاد مستضعفان خبر می‌دهد.
و حالا فتاح می‌گوید: همه‌ی آثار تاریخی شناسایی شده در اختیار بنیاد مستضعفان، شناسایی شده و لیست آنها در اختیار میراث فرهنگی نیز قرار گرفته‌اند، اما اکنون آمار دقیق آن را ندارم.
ساختمانِ موزه‌ی دفینه، حدودا ۱۱ سال بعد از انقلاب، به موزه «دفینه‌های تاریخی» تبدیل شد که حدود هشت سال با این کاربری به حیات خود ادامه داد. از سال ۷۶ تا ۱۳۸۵ به «تماشاگه پول» تبدیل شد که ۱۴۰۰ سکه و ۷۵۰ قطعه اسکناس و تعداد تقریبی ۲۰۰ قطعه اشیای موزه‌ای مالی به غیر از سکه و اسکناس را در محوطه‌ای به وسعت ۲۰۰۰ مترمربع از آن، به نمایش گذاشت. آثار این موزه سال ۱۳۸۵ به پارک ارم انتقال داده شد و ساختمان را هم به بانک زیرمجموعه بنیاد مستضعفان اجاره دادند.
بنیاد مستضعفان از سال ۱۳۹۴ تصمیم به بازسازی موزه گرفت و آثار گنجینه از ان فضا تخلیه شدند، هر چند از ۱۳۹۶ تا اذر سال گذشته، کار بازسازی متوقف مانده بود، اما بالاخره ادامه‌ی کار از سال گذشته مجددا آغاز شد و اکنون روند بازسازی و در بخشی قسمت‌ها، مرمت بنا هنوز ادامه دارد.
تماشای معماری آلوار آلتو
