رییس کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس شورای اسلامی شهر مشهد گفت: بررسی‌های طرح راهبردی منطقه منفصل توس در جلسه هفته جاری کمیته فنی شورای عالی شهرسازی تصویب نشد.
پایگاه اطلاع رسانی شورای اسلامی شهر مشهد روز چهارشنبه به نقل از سیدمسعود ریاضی افزود: با وجود تاکیدات چند باره و صریح رهبر معظم انقلاب در باره خدمات‌رسانی و بهبود شرایط منطقه منفصل توس، با اینکه هفت سال از مصوبه شورای عالی شهرسازی در خصوص اتصال منطقه منفصل توس به شهر مشهد می‌گذرد اما هنوز این منطقه ۴۰ هزار نفری فاقد هرگونه طرح شهرسازی است و جلسه کمیته فنی شورای عالی نیز بدون نتیجه‌گیری و خروجی مشخص پایان‌یافته است.
وی با اشاره به تاخیر در برگزاری جلسات بررسی طرح راهبردی در کمیته فنی شورای عالی شهرسازی ادامه داد: جلسه قبلی این موضوع ۱۳ ماه قبل برگزار شد، وقتی چنین تاخیرهایی در برگزاری جلسه‌های کمیته فنی وجود دارد در هر جلسه با تغییرات مدیریتی، تغییر کارشناسان یا تغییر دولت‌ها مواجه می‌شویم که نتیجه‌گیری و به سرانجام رساندن جلسه‌ها را با مشکل مواجه می‌کند.
رییس کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس شورای اسلامی شهر مشهد گفت: در جلسه این هفته نیز با آنکه مذاکرات گذشته به نقطه امیدوارکننده‌ای رسیده بود اما مجدد بحث‌ها به گذشته‌های دور بازگشت و زمان جلسه برای دفاع مشاور از طرح تنظیم‌شده کافی نبود.
وی افزود: سال‌ها پیش مقام معظم رهبری در فرمایشات خود خواستار رسیدگی به وضعیت منطقه تاریخی توس شده و همچنان در این مورد دغدغه دارند، با این وجود این همه تعلل در به سرانجام رسیدن برنامه‌های توسعه این منطقه جای ابهام بسیار دارد و دست‌کم باید برای مردم مشخص شود چه نهاد یا اشخاصی تمایل به بهبود شرایط زندگی ساکنان این منطقه ندارند. باید مشخص شود کم‌کاری و قصور یا مقاومت از جانب چه نهاد یا اشخاصی است.
ریاضی ادامه داد: برای نظام جمهوری اسلامی زیبنده نیست یک منطقه با وجود سابقه هفت ساله اتصال به کلانشهر مشهد همچنان بی‌برنامه بوده و امکان خدمات‌رسانی و پاسخگویی به مردم و ساکنان آن فراهم نباشد.
وی گفت: نبود طرح راهبردی مشکلات عدیده‌ای برای شهرداری و شهروندان ایجاد کرده‌است، بدون وجود طرح مشخص شهرداری امکان صدور هیچ‌گونه مجوز ساختمانی اعم از تغییرات، تعمیرات یا احداث بنای جدید را ندارد در حالی‌که ساکنان و شهروندان نمی‌توانند سال‌ها در بلاتکلیفی به سر برده و از برنامه‌های زندگی خود صرف نظر کنند.
رییس کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس شورای اسلامی شهر مشهد افزود: در حال حاضر شهرداری مشهد حتی امکان آسفالت بسیاری از معابر این منطقه را ندارد، به دلیل نبود طرح مشخص عرض و طول و مسیر معابر قطعی و مشخص نیست و اقدام شهرداری در این حوزه‌ها اقدامی غیرقانونی قلمداد شده که موجب برخورد نهادهای نظارتی خواهد شد.
وی ادامه داد: تمام این مشکلات در نگاه شهروندان ساکن منطقه منفصل توس از ناحیه شهرداری دیده شده و هیچ‌کس از مردم عادی به سوال از وزارت راه و شهرسازی نمی‌پردازد، از این رو طی سال‌های گذشته ناراحتی و اعتراضات فراوان ساکنان را شاهد بوده‌ایم و گاهی کار به درگیری بین مردم و پلیس ساختمان یا کارشناسان نظارتی و فنی شهرداری کشیده شده است.
ریاضی گفت: نبود طرح راهبردی باعث عدم ورود سرمایه‌گذاران برای شرکت در برنامه‌های ویژه گردشگری و توسعه بافت تاریخی شاهنامه در این منطقه می‌شود.
وی افزود: وقتی طرح مشخصی برای مدیریت و توسعه منطقه وجود نداشته باشد امکان مذاکره و توافق با سرمایه‌گذار برای اجرای پروژه‌های زیرساختی برای رونق اقتصادی منطقه، بهبود شرایط کسب‌وکار و زندگی و جذب گردشگر فراهم نیست.
رییس کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس شورای اسلامی شهر مشهد ادامه داد: بدون طرح راهبردی مصوب تنها در حد پروژه‌هایی که اکنون در جریان است مانند احداث جلوخان یا بهسازی محور شاهنامه برای شهرداری امکان‌پذیر است که جوابگوی نیازهای منطقه نخواهد بود.
وی گفت: با اینکه میراث فرهنگی نیز در حوزه منطقه منفصل توس دغدغه‌های فراوان داشته اما طی سال گذشته و با جلسات کارشناسی متعدد، تعامل و تفاهم ایجاد شده شهرداری مشهد مشکلات و دغدغه‌های میراث فرهنگی را برطرف کرد، در حالی‌که در جلسه روز گذشته به دلیل تاخیر فراوان و فاصله طولانی بین دو جلسه مجدد بحث‌ها به نقطه قبل از توافق با میراث فرهنگی بازگشته است.
ریاضی افزود: مقرر شده جلسه بعدی کمیته فنی هفته آینده برای پیگیری موضوع برگزار شود، باتوجه به اینکه این جلسه با تاخیر فراوان مواجه شد و اهمیت این طرح بر هیچ کس پوشیده نیست، امیدواریم جلسه آتی با حضور شخص استاندار خراسان رضوی یا نماینده ایشان برگزار شود تا ضمن نشان دادن اهمیت موضوع به اعضای کمیته فنی، در نهایت و با تاخیر فراوان این طرح در هفته آتی در کمیته فنی به سرانجام رسیده و به شورای عالی ارسال شود.
منطقه باستانی "توس" که شهرنشینی، رونق و آبادنی آن به دوره ساسانیان و پیش از ورود اسلام به ایران بازمی‌گردد تا سده دوم هجری و پیش از حمله ویرانگر مغول مجموعه‌ای از آبادی‌هایی همچون نوغان، توس و سناباد بود که توس آبادترین آنها محسوب می‌شد.
توس برای قرن‌ها عمده‌ترین و پررونق‌ترین منطقه مسکونی در این بخش از خراسان بزرگ تاریخی بود. نطقه‌ای به نام مشهد تا زمان شهادت حضرت علی بن موس‌الرضا (ع) در این خطه وجود نداشت بنابراین مورخان قدیم پس از شهادت هشتمین امام شیعیان در خراسان محل دفن پیکر مطهر و حرم نورانی آن امام همام را که آن زمان در باغی در جوار روستای نوغان و ۳۰ کیلومتری توس قرار داشت "ارض توس" نامیدند.
توس در زمان حمله مغول ویران شد اما خیلی زود به همت ایرانیان دوباره حیاتش را بازیافت تا حدی که چند مرتبه به عنوان مقر فرمانروایان مغول نیز انتخاب شد. همچنین بازسازی عمارت باستانی قلعه توس پس از مرگ تیمور گورکانی صورت گرفت. تا مدتی در این مقطع از تاریخ خراسان، نام‌های توس و مشهد بطور مترادف به عنوان نام این منطقه بکار برده می‌شد اما روند روزافزون سال‌های متمادی سفر و مهاجرت شیعیان برای زیارت و همجواری با مرقد مطهر حضرت امام رضا (ع) موجب رشد تدریجی مشهد به عنوان یک شهر و مرکز این بخش از خراسان بزرگ در اطراف مضجع شریف رضوی شد و به این ترتیب نام دیرقدمت "توس" تحت‌الشعاع مشهد قرار گرفته و رفته رفته از زبانها افتاد.
بقایای شهر تاریخی توس که بناهایی همچون زندان یا گنبد هارونیه در آن قرار دارد هم‌اینک محدوده‌ای ۳۶۰ هکتاری را دربرمی‌گیرد که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
بازدید تیر ماه ۱۳۷۵ رهبر فرزانه انقلاب اسلامی از شهر تاریخی توس و مقبره حکیم ابوالقاسم فردوسی نقطه عطفی برای توجه به این منطقه و ارزش‌های تاریخی و فرهنگی آن بود زیرا پس از این تاریخ اقدامات عملی برای خروج توس از مهجوریت و رکود آغاز شد.
در پی توجه رهبری، توس در بهمن ۱۳۹۱ با تایید شورای عالی معماری و شهرسازی ایران به عنوان یک محدوده منفصل شهری به شهرداری مشهد واگذار شد و به این ترتیب محدوده منفصل شهری توس سال ۱۳۹۳ به شهر مشهد پیوست. توس هم‌اینک تحت مدیریت شهرداری منطقه دوازدهم کلانشهر مشهد اداره می‌شود. همچنین از سال ۱۳۹۳ با هدف حراست از میراث تاریخی توس اهالی ساکن این منطقه از هرگونه عملیات ساخت و ساز و دخل و تصرف زمین و ساختمان در آن منع شدند.
معادن برداشت شن و ماسه و رفت و آمد کامیون‌ها به همین منظور در محدوده توس نیز یکی از ویرانگرترین معضلات این عرصه مهم تاریخی بود که از سال ۱۳۹۴ بطور جدی مورد توجه قرار گرفت تا اینکه از این فعالیت مخرب در آن منطقه جلوگیری شد. سال ۱۳۹۶ در ادامه اقدامات به منظور رونق توس، برای تدوین "طرح راهبردی توس" مشاور استخدام شد و نتیجه این کار مطالعاتی سال ۱۳۹۷ در اختیار شورای عالی معماری و شهرسازی کشور قرار گرفت.
کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس در شورای اسلامی شهر مشهد نیز شهریور ۱۳۹۶ از سوی پنجمین دوره شورای شهر مشهد تاسیس شد و در پی آن با توجه به ظرفیت بسیار گردشگری این خطه و جذابیت آن برای گردشگران اقدامات توسعه و بازآرایی این منطقه آغاز شد.
منبع:ایرنا
تماشای معماری آلوار آلتو
